Patrząc dziś na pozostałości trudno uwierzyć, że kiedyś Zalewo było dużym miastem powiatowym, którym zapewne byłoby nadal gdyby nie działalność naszej bratniej armii czerwonej. Wszystkie regiony naszego kraju, przechodziły ten najazd z różnym powodzeniem. Szczególnie jednak ucierpiała zachodnia i północna część Polski, gdzie przed wojną gospodarzyli Niemcy. Przejście armii naszych sojuszników, to najtragiczniejszy najazd barbarzyńców w dziejach Polski. Barbarzyńców wyposażonych w trotyl. Zabrali do swego kraju wszystko co dało się wyrwać, odkręcić, odłamać, to co się nie dało niszczyli.
Wyswabadzali ludzi z zegarków, jedzenia, nawet z butów. Zalewo oswobodzili od linii kolejowej Elbląg – Ostróda, którą rozkręcili i wywieźli oraz od nadmiaru budynków i kamieniczek, które spalili i zniszczyli. Dzisiaj nic nie przypomina przedwojennego ryneczku otoczonego kamieniczkami, z ratuszem na środku. Zwłaszcza nie przypomina go PRL-owski pawilon handlowy i skwer z iglakami. W Zalewie przetrwał do dzisiejszych czasów ogromny, stary kościół. Jego wnętrze nie jest bogate ale naprawdę przestronne. Naprzeciwko kościoła jest mała ale fajna restauracja (bar?) i pieką tam dobrą pizzę. W każdym razie mi smakowała, tylko stwierdzenie, że jadłem pizzę w Zalewie brzmi jakoś dwuznacznie.
Do gminy Zalewo przynależy między innymi Jerzwałd nad Jeziorakiem, gdzie mieszkał Zbigniew Nienacki i wieś Dobrzyki. W pobliżu tej wsi przebiega Kanał Dobrzycki, który łączy Jeziorak z jeziorem Ewingi, nad którym położone jest Zalewo. Obecnie z kanału korzystają głównie żeglarze, robiący w Zalewie zakupy. W Dobrzykach znajduje się przedziwny kościół z drewnianą wieżą.
