Nie wiem, czemu nie napisałem o tym znacznie wcześniej – przecież sondaże zawsze są w Polsce modnym tematem. Ale teraz, gdy dużo się mówi o "prawdziwych" partyjnych sondażach PiS i PO, mam szczególnie dobrą okazję, by poczynić to wyznanie: kilka lat temu, na studiach, pracowałem dla jednej z czołowych pracowni badań opinii publicznej (ale w żadnej z tych czteroliterowych).
Byłem ankieterem przez 2-3 miesiące, ale muszę przyznać, że nawet tak krótki czasu dostarczył mi wielu ciekawych doświadczeń. Przede wszystkim nauczyłem się, jaką fikcją jest "ochrona danych osobowych". Przed każdą "misją" otrzymywałem dokładny wykaz osób, do których mam się udać. Oczywiście zapytałem się swojej szefowej, skąd firma ma dokładne adresy. Tylko się uśmiechnęła i mruknęła, że pracowania ma swoje źródła.
Zrozumiałem też, jak wiele w wyniku badania zależy od ankietera. Bardzo często ankietowane osoby odpowiadały po prostu: Niech pan wpisze, jak pan uważa. No to wpisywałem, jak uważam, a co!
Ale ankietowani to jedno, a szefostwo to drugie. Ponieważ wszelkie badania są robione na zamówienie, po prostu muszą być jakieś wyniki. Tymczasem niekiedy zdarza się, że w danym terminie nie da się zdobyć kompletu ankiet – bo albo zbyt dużo odmów, albo zbyt dużo nieobecnych. I gdy pewnego razu zgłosiłem się się pustymi formularzami, zasugerowano mi, żebym jednak za chwilę wrócił z wypełnionymi...
I tak to właśnie wygląda – z czego świetnie zdają sobie sprawę dyrektorzy ośrodków badań, a pewnie ich klienci też. Dlatego właśnie partie zamawiają własne badania, nad których przebiegiem mają ścisłą kontrolę. I dlatego korporacje zamawiając badania do celów marketingowych wolą często polegać nie na wielkich sondażowniach, a na małych, wyspecjalizowanych firmach.
Co ciekawe, akurat, gdy pracowałem jako ankieter, miałem na studiach zajęcia "Badania opinii publicznej". Mogłem więc na bieżąco oceniać, ile podstawach zasad badań osobiście złamałem.
