Pow-wow to indiańskie festiwale kultury, na które zjeżdżają się różne grupy jednego plemienia, bądź reprezentanci wielu plemion. Są na nich prezentowane tańce, śpiewy, elementy kultury materialnej; odbywają się uroczystości na czyjąś część. PowWows to miejsca i czas, gdzie obok zabawy, prezentuje się indiańską tożsamość. Samo słowo „powwow” (pauau) pochodzi z języka Indian Algonkinów i oznacza „spotkanie”, „zebranie”.
Popularność tematyki indiańskiej w Polsce opiera się na egzotyce tych kultur i jest kształtowana przez młodzieżową literaturę, czy też na podstawie prostych skojarzeń: Indianie – wigwam – tomahawk – pióropusze…
W Polsce funkcjonuje całkiem liczna grupa ludzi, których zainteresowania wychodzą poza dziecięce lub młodzieżowe fascynacje. Środowisko polskich indianistów kultywuje autentyczne kultury Indian Ameryki Północnej – odtwarzają tańce, muzykę, barwne stroje i regalia różnych plemion i kultur indiańskich.
Polskie środowisko indianistyczne przejawia wiele różnych forma aktywności – prelekcje, wystawy, konferencje naukowe i popularno-naukowe, podróżnicze, pogadanki w szkołach, akcje społeczne wspierające aktywność społeczną, kulturową i polityczną Indian. Jedną z najbardziej znanych i widocznych form aktywności polskiego środowiska indianistycznego są organizowane coroczne, w różnych częściach kraju, kilkudniowe zloty Polskiego Ruchu Przyjaciół Indian, a na wiosnę w Uniejowie i na jesień w Pszczynie – festiwale kultury indiańskich, polskie PowWow.
Wbrew pozorom, nie są to „zabawy w Indian”, ale całkiem poważne propagowanie tradycji różnych plemion indiańskich. Podczas polskich PowWow – podobnie jak na indiańskich – jest czas na zabawę, ale są to przede wszystkim prezentacje żywych, cały czas, tradycji kulturowych Indian w wielu wymiarach: tańca i śpiewu, czy rękodzielnictwa. Wielu polskich indianistów poszukuje w duchowości Indian swojej ścieżki duchowej – dla nich więc udział w PowWow jest też przeżyciem religijnym, choć PowWow indiańskie są generalnie uroczystościami o charakterze świeckim.
Podczas PowWow są prezentowane różne indiańskie wzorce kulturowe – charakterystyczne dla poszczególnych obszarów kulturowych Ameryki. Całkiem inaczej wyglądają bowiem najbardziej popularne i „znane” kultury Indian Równin, inaczej kultury Indian leśnych, albo plemiennych z Północno-Zachodniego Wybrzeża lub tych ze Środkowego Zachodu. Choć obecnie wiele strojów prezentowanych na PowWow ma charakter panindiański, międzyplemienn i trudno niekiedy na pierwszy rzut oka zorientować się co do kręgu kulturowego, do którego nawiązuje tancerz, to jednak zdarzają się tancerze, którzy odwzorowują pewne określone symbole znane tylko w jednej kulturze. Zapraszani indiańscy tancerze i artyści też niekiedy w swych strojach nawiązują do określonych kultur.
Wiarygodności tym wydarzeniom dodają właśnie wizyty Rdzennych Amerykanów, bądź specjalnie zapraszanych do Uniejowa i Pszczyny, bądź wizytujących w Polsce z tytułu innych zaproszeń, ale odwiedzających przy okazji te uroczystości. To jest okazja, by przedstawiciele różnych kultur indiańskich (nie ma czegoś takiego jak jedna pojedyncza kultura indiańska) swoim językiem dzielili się swoją wrażliwością, przesłaniem i duchowością.
Polskie PowWow mają, z natury rzeczy, charakter „międzyplemienny”. Polscy indianiści odwołują się w swoich zainteresowaniach do różnych plemion indiańskich i trudno wobec tego byłoby zebrać na jednej uroczystości fascynatów jednej tylko tradycji. Stąd też polskie PowWow odwołują się do wydarzeń panindiańskich, podczas których są prezentowane wzorce z różnych kręgów kulturowych.
Polskie PowWow organizacyjnie i ideowo odwzorowują indiańskie PowWow w USA i Kanadzie. Zaczynają się od tzw. Grand Entry, rozpoczęcia, podczas którego w specjalnym orszaku maszerują, za prowadzącym niosącym specjalny staff, uczestnicy niosący flagi. Są to zazwyczaj flagi USA i Kanady, Polski, jak i flagi tubylcze podarowane przez Indian polskim indianistom. Następnie, w rytm wybijany przez polskich i zaproszonych europejskich bębniarzy (również wzorujących się na indiańskich formacjach), w orszaku maszerują zgłoszeni wcześniej tancerze i tancerki, następnie młodzież. W orszaku maszerują również zaproszeni goście (w 2013r. w Uniejowie byli to np. organizatorzy Biegu Na Rzecz Ziemi), jak i przedstawiciele lokalnych władz samorządowych.
Podczas całego PowWow są prezentowane różne style taneczne, w których konkurują mężczyźni, ale i kobiety i młodzież. Są prezentowane różne style taneczne. Jedna z najbardziej popularnych polskich grup popularyzujących PowWow w naszym kraju, Huu-Ska Luta z Torunia, podaje w swoich materiałach:
„MEN'S TRADITIONAL DANCE. Północne tańce tradycyjne mają bezpośredni związek z wojennymi stowarzyszeniami wojowniczych plemion. Ubiory przez długie lata uległy transformacji, pewne elementy jednak pozostały. Istotną rolę odgrywają tu ozdoby z piór, które dawniej wojownicy otrzymywali za osiągnięcia wojenne. W tańcu tancerze ukazują tropienie śladów czy powstrzymywanie wrogów. Taniec ponadto składa się z dwóch stylów tanecznych: CROW HOP - można go tańczyć na dwa sposoby: w pierwszym tańczy się płasko dostawiając tylko piętę do podłogi; druga wersja to kombinacja skoków i podskoków. W obu wersjach wykonuje się figury w przysiadzie oraz niektóre ruchy ze stylu Snake Up. Elementy tego tańca zostały adoptowane do innych stylów. SNEAK UP - ten styl pochodzi z Południowej Dakoty (Lakota). Tancerze wykonują figury potrząsając całym ciałem oraz unosząc ciało w dół i w górę. Jest to taniec bardzo dynamiczny. Podczas tańca tancerze nigdy nie tańczą wstecz, gdyż to symbolizuje słabość.
GRASS DANCE.Taniec, któremu przypisuje się początki pow wow. Spopularyzowany w końcówce XIX wieku przez plemiona Wielkich Równin. Sam strój zresztą ma wiele z równinami wspólnego - zrobiony jest z materiałów dostępnych na trawiastych preriach. Tancerze trawy noszą frędzle na koszulach, nogawicach, fartuchu. Podczas tańca poruszają płynnie całym ciałem. Głowa, ręce, ramiona i biodra są w ciągłym ruchu, tak aby żaden frędzel nawet na chwilę się nie zatrzymał. Jest to jeden z najstarszych, ciągle wykonywanych tańców.
MEN'S FANCY DANCE.Symbol nowoczesnego pow wow. Taniec ten jest kombinacją kilku stylów wywodzących się z tradycji zarówno północnych jak i południowych plemion. Stroje tancerzy Fancy są wyjątkowo kolorowe. Znakiem rozpoznawczym są dwie turniury na plecach tancerza i dwa wianuszki z piór na jego ramionach. Fancy Dance tańczony jest głównie przez młodych ludzi, gdyż jest bardzo ekspresyjny a momentami wręcz akrobatyczny.
MEN'S STRAIGHT DANCE.Taniec wykonywany głównie na południowych pow wow. Nazywany jest Tańcem Dżentelmena. Tancerze w pełnych wdzięku ruchach naśladują ptaki: tropiące, polujące, poruszające się i szybujące majestatycznie. Strój znacznie różni się od tradycji północnych - tancerze nie noszą charakterystycznych dla stylu północnego turniur na plecach.
WOMEN'S SOUTHERN CLOTH.Pełen wdzięku taniec kobiecy.Tancerki tańczą uginając kolana, wykonując ruchy w górę i w dół. Podczas tańca kroczą do przodu i kłaniają się przy mocniejszych uderzeniach bębna. Ubiory tancerek są zróżnicowane - widać w nich wpływy plemienne. Na powierzchni sukienki rozmieszczone są pojedyncze wzory. Suknie szyte są z materiału. Tancerki noszą legginsy i mokasyny, przez lewe ramie przerzucony mają szal, w prawej ręce trzymają wachlarz.
WOMEN'S BUCKSKIN DRESS.Taniec charakteryzujący się dużą powściągliwością i stoicyzmem. Tancerki ubrane są w starannie wykonane, ozdobione paciorkami suknie z wyprawionej skóry z frędzlami zwisającymi od ramion do samej ziemi. Frędzle podczas tańca kołyszą się w przód i w tył w rytmie bębna. W prawej ręce trzymają wachlarz przez lewą przerzucony jest szal.
WOMEN'S FANCY SHAWL DANCE.Najmłodszy spośród wszystkich tańców pow wow. Jego początki sięgają lat 50 - tych XX wieku. Taniec zwany czasami Tańcem Motyla, a to z powodu charakterystycznego, pełnego gracji, płynnego kroku mającego oddać wrażenie, że tancerki poruszają się jak motyle. Tancerki noszą na sobie starannie wykonany, wyszywany paciorkami strój z piękną chustą ozdobioną długimi frędzlami.
WOMEN'S JINGLE DRESS.Taniec wywodzący się z uzdrawiających tradycji plemienia Odżibwa. Tak strój jak i taniec pokazują kobietę w trakcie wizji rozpoznawalnych tylko dla niej. Po zrobieniu sukni tancerka tańczy swoje sny a taniec ma dla niej moc uzdrawiającą. Z czasem na tej bazie utworzono kategorię taneczną pow wow. Suknia do tego tańca ozdobiona jest min. 200 dzwoneczkami wykonanymi z pokrywek puszek od tytoniu, uformowanych w stożki.
INTERTRIBAL DANCE.Ten taniec międzyplemienny jest śpiewany dla każdego. Powstał, kiedy plemiona zaczęły zapraszać się wzajemnie i wspólnie tańczyć. Dziś w tańcu biorą udział wszystkie szczepy i zaproszeni ludzie, bez względu na to w jakiej kategorii tanecznej występują, czy mają strój czy też nie, wszyscy bawią się w rytmie bębna.
ROUND DANCE.To taniec przyjaźni. Jest jednym z najstarszych stylów tanecznych. Do uczestnictwa w nim zapraszani są wszyscy. Wykonuje się go tańcząc po okręgu akcentując krok lewą stopą. Czasami uczestnicy trzymają się za ręce.
THE COUPLE'S TWO – STEP.Jest tańcem, który można tańczyć parami. Tancerze poruszają się zgodnie ze wskazówkami zegara po okręgu trzymając za ręce partnera (partnerkę) lub trzymając się nawzajem za ręce tworząc wielki okrąg. THE COUPLE'S TWO - STEP określany jest jako Ladies' choice (damski wybór) w tym znaczeniu, że to panie wybierają swoich partnerów. Jeżeli partner odmówi spuszcza wzrok i płaci pieniądze za odmówienie kobiecie tańca.
TEAM DANCING.Jak sama nazwa wskazuje jest to kategoria dla grup tancerzy. Bardzo ważna jest tu synchronizacja podczas występu. Grupa oceniana jest za harmonię i ilość popełnionych błędów. Taniec ten wymaga wielu prób, ale wzięcie w nim udziału jest dla tancerza wielkim zaszczytem […]”.
Tak jak PowWow indiańskie są demonstracją indiańskiej tożsamości, tak polskie są okazją do zademonstrowania polskiego środowiska indianistycznego. Na PowWow zjeżdżają przedstawiciele różnych nurtów polskiej indianistyki. Są wśród nich historycy, autorzy książek o kulturach i historii Indian, wyrobnicy rękodzielnictwa, sprzedawcy gadżetów i pewnych regaliów indiańskich i indianistycznych, odtwórcy tańców, muzyki i innych elementów kultur poszczególnych plemion. Przy okazji wiosennego PowWow w Uniejowie w 2013r. grupa indianistów z kilku miejscowości zorganizowała Bieg Na Rzecz Ziemi, odwołujący się wprost do Świętego Biegu Na Rzecz Ziemi i Życia, który w 1990r. organizowali Indianie w Europie, na trasie Londyn –Moskwa, również przez Polskę. Uniejowski festiwal PowWow stał się dla organizatorów okazją do reaktywowania w Polsce tradycji biegów z przesłaniem indiańskim.
Polskie PowWow to nie tylko święto ich organizatorów i uczestników, ale i miejsc i miejscowości, w których się odbywają. Do udziału w tych festiwalach są zapraszani mieszkańcy miejscowości, w których się odbywają. Jak już wspomniałem wcześniej, do parady otwierającej PowWow są zapraszani przedstawiciele władz lokalnych, które reprezentują gminę, na terenie której PowWow jest organizowane. Maszerują oni wówczas tuż za pocztami flagowymi. W trakcie samego PowWow są organizowane tańce, podczas których do wspólnego świętowania są zapraszani ludzie nie związani ze środowiskiem indianistów. Wspomniany Intertribal Dance (Taniec Międzyplemienny) powstawałjako taniec w trakcie spotkań wielu plemion, w Polsce jest okazją do udziału w nim wszystkich zainteresowanych na sali, bez względu na to w jakiej kategorii tanecznej występują, lub czy są indianistami, czy mają strój. W innym, Round Dance, douczestnictwa też są zapraszani wszyscy obecni na sali. Są to okazje do manifestowania jedności środowiska, ale i integracji w lokalną społecznością, która jest zapraszana do udziału i wspólnej zabawy.
Podczas indiańskich PowWow dokonuje się wymiana informacji o losach rodzin z różnych zamieszkiwanych przez nich rezerwatów. W Polsce, obok informacji o znanych indianistom Indianach, są przekazywane informacje i zaproszenia do wzięcia udział w mniejszych wydarzeniach organizowanych na terenie całego kraju, do odwiedzin tzw. wiosek indiańskich. Największe polskie PowWow – w Uniejowie i Pszczynie – są swoistego rodzaju początkiem (wiosna) i zakończeniem (jesień) rocznego cyklu różnych ogólnopolskich i regionalnych wydarzeń indianistycznych adresowanych do nie-indianistów.
PowWow są wydarzeniami festiwalowymi, otwartymi, organizowanymi przez indianistów, ale również adresowanymi szeroko do ludzi nie związanych z tym środowiskiem. PowWow jest być może jedynym wydarzeniem w Polsce, podczas którego z jednej strony można tak barwnie i atrakcyjnie pokazać bogactwo indiańskich kultur i zdemontować wiele szkodliwych i bzdurnych stereotypów o nich, z drugiej strony porozmawiać z indianistami i ludźmi zajmującymi się badaniem indiańskich kultur. Dla wielu uczestników PowWow te wydarzenia stały się inspiracją do rozwoju własnych zainteresowań .
Okazuje się, że wielkie przemiany kulturowe dokonywane w środowiskach rezerwatowych lub „Indian miejskich” w USA, czy Kanadzie w żadnej mierze nie doprowadziły do eliminacji zjawiska festiwali, ale wręcz je wzmocniły. Różnorodność przekazów kulturowych, historycznych i ich nagłe zmiany uatrakcyjniły ten przekaz. Dzięki temu wielki Gathering of Nations w Albuquerque, zawsze przyciąga tysiące uczestników, a w sieci skupia milionowe zainteresowanie na całym świecie. Polskie PowWow mogą się pochwalić znacznie skromniejszymi pułapami zainteresowania – w festiwalach PowWow bierze udział od kilkudziesięciu do kilkuset tancerzy, a nagrania w internecie śledzi kilkanaście tysięcy zainteresowanych.
Polskie środowisko indianistyczne zrobiło jednak duży krok w popularyzacji idei festiwali PowWow – w 2013r. ukazało się DVD o PowWow. Jest to pierwsze w Europie tego rodzaju wydawnictwo pokazujące przebieg festiwalu. Na zarejestrowanym materiale możemy zobaczyć prezentowane tańce w poszczególnych kategoriach, tańce socjalne a nawet konkurs pieśni indiańskich granych na ręcznych bębnach. Wspaniałym dodatkiem jest nagranie wypowiedzi polskich indianistów o tym, czy dla nich jest PowWow i ścieżka ich zainteresowań.
