Tylko u nas ! Raport Stan Badań- pierwsza publikacja

Projekt graficzny okładki: Ewa Wójcik Zdjęcia:

Małgorzata Armo, Filip Błażejowski, Tomasz Hamrat, Bartek Kosiński, Igor Smirnow, Krzysztof Lach, Mariusz Troliński, Andrzej Lipecki, Michał Kołyga, Marcin Pegaz, Krzysztof Sitkowski, Zbyszek Kaczmarek, Tomasz Adamowicz, Patryk Luboń

ISBN:978-83-933564-5-4Wydanie I Warszawa 2013

Wydawnictwo: Rejtan Sp. z 0.0, ul. Dzielna 7a; 00-154 Warszawa Druk: Drukarnia Bałtycka

Prezydium Zespołu Parlamentarnego:

1.         Antoni Macierewicz - Przewodniczący

2.        Stanisław Karczewski - Wiceprzewodniczący

3.        Stanisław Piotrowicz - Wiceprzewodniczący

4.       Jarosław Zieliński - Wiceprzewodniczący

5.        Anna Fotyga

6.       Elżbieta Kruk

7.        Maciej Łopiński

8.       Andrzej Duda

9.       Jacek Świat

10.       Krzysztof Szczersld

11.         Andrzej Adamczyk

SPIS TERŚCI

WSTĘP PRZEWODNICZĄCEGO ZESPOŁU ANTONIEGO MACIEREWICZA    51.       SYSTEM BEZPIECZEŃSTWA I TRAGEDIA SMOLEŃSKA 9

1.1         Instytucjonalno-prawny system ochrony i bezpieczeństwa Prezydenta RP. Przyczynek do rekon­strukcji działań przed 10 kwietnia 2010 r..........................................................................................................................................................U

1.2        ABW wobec tzw. „incydentu gruzińskiego”....................................................................................................19

1.3         Przetarg na remont i kontrwywiadowcza ocena działań służb specjalnych w związku z remontem Tu-154M nr 101 w Rosji.......................................................................................................................................................................................22

1.4        Rola profesora Adama Rotfelda i ambasadora Tomasz Turowskiego w polityce wschodniej rządu D. Tuska i organizacji wizyty Prezydenta RP w Katyniu.....................................................................................................................................36

1.5         Rola ministra Jacka Cichockiego w przygotowaniach do uroczystości w Katyniu................................43

1.6         Odpowiedzialność Szefa BOR oraz Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji za uchybienia BOR przy organizacji wizyty..........................................................................................................................................................................46

1.7         Sytuacja w Rosji przed wizytą Prezydenta L. Kaczyńskiego. Zamachy terrorystyczne

na wschodzie.................................................................................................................................                                        64

1.8         Ostrzeżenie z kwietnia 2010 r. o potencjalnym zamachu.............................................................................65

1.9        Kryzys systemu reagowania kryzysowego w III RP........................................................................................67

2.   KATASTROFA.......................................................................................73

2.1          Co wiemy na pewno................................................................................................................................................75

2.2         Katastroficzny obraz wydarzeń.............................................................................................................................85

2.3         Lądowanie na plecach..............................................................................................................................................95

3. PODSTAWY PRAWNE BADANIA KATASTROFY SMOLEŃSKIEJ....101

3.1         System prawny Donalda Tuska.........................................................................................................................103

3.2         Jak nie przestrzegano Załącznika 13 do Konwencji Chicagowskiej...........................................................119

3.3          Czy komisja Millera jest legalna?......................................................................................................................124

3.4         Skarga Smoleńska...................................................................................................................................................127

Wstęp

Trzy lata po katastrofie nad Smoleńskiem polskiego wojskowego samolotu TU-154M nr boczny 101 Zespół Parlamentarny przedstawia kolejne sprawozdanie ze stanu badań przyczyn tej tragedii.

To już trzecia część smoleńskiego raportu; pierwsza zawierała dokumentację przy­gotowań do wizyty w Katyniu a także wstępne materiały dotyczące przebiegu tragedii i sposobu jej badania; druga - koncentrowała się na grze politycznej rządu Donalda Tu­ska, który wraz z Władimirem Putinem dążył do wyeliminowania Prezydenta Kaczyń­skiego z polityki międzynarodowej. Trzecia część raportu omawia przebieg katastrofy, kwestie związane z rolą służb specjalnych w przygotowaniu wizyty oraz analizuje dzia­łania prawne rządu premiera Tuska po 10 kwietnia 2010 r., w wyniku których strona polska została pozbawiona należnych jej praw przy badaniu katastrofy smoleńskiej.

Prezentowane przez nas ustalenia muszą wstrząsnąć każdym Polakiem. Okazuje się, że system bezpieczeństwa państwa pod rządami Donalda Tuska był kontrolowany przez służby rosyjskie, które decydowały, jakie firmy i w jakim zakresie będą przeprowadza­ły remonty najważniejszych polskich samolotów. Po lekturze artykułów zawierających analizy Marcina Gugulskiego i Piotra Bączka oraz relacji płk. Andrzeja Pawlikowskiego, płk.Tomasza Grudzińskiego, płk. Andrzeja Kowalskiego i płk. Jerzego Kicińskiego nie dziwi już fakt, iż system kryzysowy w MSZ był w dniu katastrofy unieruchomiony ze względu na zalane po deszczu serwery a szefowie służb specjalnych nawet nie wiedzieli, że poprzedniego dnia zachodnie służby przekazały Polsce informacje o potencjalnym zagrożeniu terrorystycznym. Prędzej czy później będziemy musieli uzyskać odpowiedź na pytanie, jaki wpływ na przebieg tragicznych wydarzeń z 10 kwietnia 2010 r. miało to karygodne lekceważenie bezpieczeństwa Prezydenta Lecha Kaczyńskiego, czy nie było ono działaniem mającym ułatwić zadanie „osobom trzecim” i kto ponosi za to odpo­wiedzialność.

Dzisiaj nie mamy już wątpliwości - przyczyną katastrofy Tu-154 M nie był nieszczę­śliwy zbieg okoliczności, nieudolność polskich pilotów czy też ekstremalne warunki at­mosferyczne w Smoleńsku. W Raporcie przedstawiamy podsumowanie naszej dotych­czasowej wiedzy na temat przebiegu katastrofy, którą odtwarzamy sekunda po sekun­dzie. Jest to wynik zbiorowej pracy ekspertów Zespołu.

Obraz jaki wynika z tej analizy pozwala stwierdzić, że major Arkadiusz Protasiuk i jego załoga wypełnili swoją misję do końca. Mimo iż byli systematycznie wciągani przez rosyjskie służby w pułapkę - starali się za wszelką cenę uratować Prezydenta i katyń­ską delegację. Ale ostatecznie o katastrofie nie przesądzili kontrolerzy lotu, lecz - naj­prawdopodobniej - eksplozja, która zniszczyła samolot jeszcze w powietrzu. Tragedia zaczęła się zapewne w odległości ok. kilometra od pasa lotniska około 1 sekundy przed miejscem, gdzie rosła tzw. „pancerna brzoza”. Kolejno destrukcji ulegały kluczowe me­chanizmy i części samolotu (skrzydła, silniki, generatory). Kiedy samolot znalazł się na wysokości 17 -15 metrów nad ziemią, doszło do całkowitej awarii systemu zasilania.

Ostatnie eksplozje nastąpiły już nad samą ziemią. Ich ślady zidentyfikowali polscy ana­litycy opracowujący prokuratorską ekspertyzę dla firmy Smali Gis (szczegółowe wnio­ski z tej ekspertyzy publikujemy poniżej w tekście raportu).

W publikowanym Raporcie po raz pierwszy została przedstawiona szczegółowa ana­liza funkcjonowania i reakcji poszczególnych urządzeń samolotu dokonana przez inż. Marka Dąbrowskiego na podstawie zapisów polskiej skrzynki parametrów lotu produk­cji ATM. Tu właśnie zostały odnotowane objawy awarii silników; pierwsze symptomy zaczęły się na 0,5 sekundy (ok.40 metrów) przed miejscem gdzie rośnie brzoza. Dane te pokrywają się z odczytami czarnej skrzynki wykonanymi przez krakowski Instytut Eks­pertyz Sądowych im. prof. dr. Jana Sehna i potwierdza je rozrzut szczątków samolotu opisany przez rosyjskich prokuratorów.

W ostatnich dniach eksperci Zespołu Parlamentarnego dotarli do nowych danych pozwalających precyzyjniej wykreślić trajektorię pionową. Znane nam wcześniej z ekspertyzy specjalistów z amerykańskiej firmy Universal Avionics odnotowane przez system ostrzegania TAWS wartości z wysokościomierza barometrycznego zostały uzupełnione o dane MSL (wysokość samolotu mierzona od średniego poziomu mo­rza wyliczana przez GPS). Dane te pokazują, że samolot jeszcze przed szosą Kutuzo- wa znajdował się na bezpiecznej wysokości ponad 30 metrów nad poziomem pasa. Nie ma więc wątpliwości: katastrofa zaczęła się jeszcze przed miejscem, gdzie rosła brzoza a TU-154M odchodził na drugie zajście. Samolot uległ zniszczeniu w powietrzu, przed upadkiem na ziemię.

W tej sytuacji wykrycie na wraku TU-154M pozostałości materiałów wybuchowych jest tylko dodatkowym dowodem potwierdzającym hipotezę już wcześniej sformuło­waną przez dr. inż. Grzegorza Szuladzińskiego, prof. Wiesława Biniendę, prof. Kazimie­rza Nowaczyka, dr. inż. Wacława Berczyńskiego i pozostałych ekspertów Zespołu Parla­mentarnego.

Trudno zrozumieć, dlaczego te dane są ukrywane, dlaczego przedstawiciele rządu premiera Donalda Tuska działają przeciwko dojściu do prawdy na temat przyczyn i okoliczności katastrofy. Jeśli bowiem przyczyną katastrofy polskiego samolotu było nie „działanie osób trzecich” - tylko awaria, to dlaczego strona rządowa broni kłamstwa o uderzeniu skrzydłem w brzozę, błędach pilotów, obecności w kokpicie gen. Błasika i wielu innych. Dlaczego bez próby dyskusji odrzuca dowody świadczące o eksplozjach? Dlaczego ze strony administracji rządowej i organów ścigania mamy do czynienia z systematycznym bojkotem działań na rzecz wyjaśnienia przyczyn katastrofy? I co skło­niło premiera Tuska do podjęcia decyzji oficjalnej walki z Zespołem Parlamentarnym finansowanej z państwowych pieniędzy?

Istotną rolę w tej sprawie odgrywa stanowisko władz Federacji Rosyjskiej, które mają się domagać likwidacji Zespołu Parlamentarnego ale odpowiedzialność za taki stan rze­czy - przede wszystkim za zaniechania - ponosi rząd premiera Tuska i jego eksperci. Dlaczego natychmiast po katastrofie nie zbadano wraku, nie przeprowadzono oględzin miejsca zdarzenia oraz ciał ofiar? Dlaczego nie zbadano brzozy, nie przeprowadzono rekonstrukcji samolotu koniecznej do ustalenia przebiegu tragedii? Wreszcie, po co fał­

szowano zapisy czarnych skrzynek oraz odczyty systemu TAWS i FMS, tak ważne dla odtworzenia trajektorii lotu?

Tymczasem to eksperci Zespołu Parlamentarnego podjęli badania niezbędne do wy­jaśnienia przyczyn i okoliczności katastrofy Badania takie z niezrozumiałych powodów nie zostały przeprowadzone przez komisję rządową. M.in. Zespół Parlamentarny na pod­stawie dokumentacji fotograficznej, relacji świadków i dokumentów oficjalnych ziden­tyfikował szczątki samolotu rozrzucone na przestrzeni blisko kilometra kwadratowego. Aby wskazać miejsca prawdopodobnych eksplozji na podstawie tysięcy zdjęć pokazują­cych części TU 154 odtworzyli obraz samolotu, eksperci ZP wykreślili w oparciu o dane (TAWS i FMS) otrzymane z Universal Avionics poziomą i pionową trajektorię lotu, prze­analizowali działanie w ostatnich sekundach wszystkich systemów samolotu.

Było to możliwe dzięki wnikliwej analizie materiału dowodowego, pochodzącego również ze źródeł rosyjskich n.p, opisu miejsca katastrofy sporządzonego przez proku­ratorów Federacji Rosyjskiej w dniach 10 -12 kwietnia 2010 r. Ten niesłychanie istotny dokument - jedno z najważniejszych źródeł informacji na temat rozrzutu szczątków sa­molotu i ciał ofiar - został pominięty zarówno przez Komisję MAK jak i komisję Millera.

Wykorzystanie tych materiałów pozwoliło ekspertom Zespołu Parlamentarnego roz­strzygnąć, że brzoza na działce dr Nikołaja Bodina nie odegrała żadnej roli w katastrofie TU-154M, ponieważ fragmenty wraku zostały odnalezione na terenie jeszcze przed brzo­zą, a więc destrukcja samolotu musiała nastąpić wcześniej. Na podstawie wyników ana­lizy ułożenia ciał ofiar i rozrzutu części samolotu oraz oceny rodzaju zniszczeń eksperci postawili tezę, iż doszło do eksplozji. Analiza zdjęć satelitarnych pozwoliła zidentyfiko­wać miejsca dwóch wybuchów.

Zespół dotarł też do nieznanych w Polsce i nieuwzględnionych dotychczas materiałów pokazujących działania wysokich funkcjonariuszy rosyjskich w pierwszych godzinach po tragedii m. in. trzech filmów (w języku rosyjskim, angielskim i niemieckim) wyprodu­kowanych przez agencję informacyjną RIA NOWOSTI a przedstawiających symulację lotu TU-154M z eksplozją samolotu w powietrzu. Materiał filmowy uzupełniony został relacjami naocznych świadków potwierdzających taką wersję wydarzeń jednocześnie kwestionujących sugestie, iż samolot czterokrotnie podejmował próbę lądowania oraz, że przyczyną katastrofy była mgła. Jeden z komentatorów występujących w filmie został przedstawiony jako Igor Biała jew, Szef Komitetu Śledczego obwodu smoleńskiego. Jego obecność ma nadać temu dokumentowi urzędowy charakter.

W tym samym czasie, gdy produkowano te filmy marszałek Bronisław Komorowski otrzymał od władz rosyjskich list proponujący wyjaśnianie tragedii w ramach wspólne­go śledztwa. W kilka godzin później potwierdził to z-ca prokuratora Fedracji Rosyjskiej Igor Bastrykin, który podczas wspólnej z prokuratorami NPW narady zagwarantował Po­lakom pełen dostęp do wszystkich czynności prawnych włącznie z sekcjami zwłok.

Ta gotowość by w pełni wyjaśnić tragedię uległa zasadniczej zmianie po spotkaniu Donalda Tuska z Władimirem Putinem podczas, którego omawiano kwestie załącznika 13 konwencji z Chicago i choć jeszcze wówczas linia pełnego przekazania ślewdztwa i postępowania w ręce rosyjskie na szkodę Polski nie została rozstrzygnięta jej podstwo-

we zręby zostały zarysowane. W ostateczności doprowadziło to do oddalenia eksper­tów Unii Europejskiej i NATO, którzy chcieli wziąć udział w badaniach oraz do oddania wszystkich dowodów i całego postęowania w ręce rosyjskie.

Szczegółowo ten przebieg wydarzeń opisują polscy prawnicy współpracujący z Ze­społem : prof dr. hab.Tadeusz Jasudowicz, prof, dr. hab. Karol Karski, prof.dr hab. Mariusz Muszyński, mecenas Maria Szonert-Binienda i mecenas Piotr Pszczółkowski.

Raport, który dziś oddajemy Pańswtu do rąk powstał dzięki pracy kilkudziesięciu eks­pertów Zespołu z całego świata, w skład których wchodzą najwybitniejsi polscy uczeni i piloci a także eksperci Pentagonu, NATO, ICAO, NASA a także byli doradcy Władimira Putina, piloci rosyjscy i duńscy. Ale wysiłek nasz nie byłby skuteczny bez wolnych me­diów budowanych dzięki Radio Maryja, Gazecie Polskiej, Sieci, Do rzeczy i setek lokal­nych mediów starających się dojść do prawdy. Ale przede wszystkim winniśmy pamięć i wdzięczność milionom Polaków, którzy mimo brutalnej propagandzie kłamstwa i podło­ści podejmują wysiłek dążenia do prawdy. Im wszystkim serdecznie dziękujemy.

Antoni Macierewicz

Przewodniczący Zespołu Parlamentarnego ds. Zbadania Przyczyn Katastrofy TU-154M

z 10 kwietnia 2010 r.

SYSTEM BEZPIECZEŃSTWA RP I TRAGEDIA SMOLEŃSKA

Płk Tomasz Grudziński na posiedzeniu Zespołu Parla­mentarnego w dn.17lutego2012r.:„Mam wrażenie, że to nie były zaniedbania.Mam wrażenie, że ktoś nieoficjalnie próbował pomniejszyć wizyty prezydenta poza granicami kraju. Mówię to z pełną świadomością

Noty o autorach:

Piotr Bączek(Rozdziałyi,2,4,5,7,8i 9)

politolog, publicysta, członek Komisji Weryfikacyjnej ds. WSI, do grudnia 2007 r. pełnił funkcję szefa Zarządu Studiów i Analiz Służby Kontrwywiadu Wojskowego, następnie pracownik Biura Bezpieczeństwa Narodowego, po objęciu urzędu Prezydenta RP przez Bronisława Komorowskiego został wyrzucony z BBN, aktualnie bez stałego zatrudnienia.

ppłk Tomasz Grudziński(Rozdział6.11.)

w latach 1991-2008 pełnił służbę w BOR, 2006-2007 Zastępca Szefa BOR.

Marcin Gugulski(Rozdział 3.I.)

członek Komisji Weryfikacyjnej ds. WSI, w latach 2006-2010 pracownik cywilny SKW.płk Andrzej Kowalski(Rozdział 3.II.)

w latach 2006-2007 służył w SKW m.in. jako Zastępca Szefa SKW i p.o. Szefa SKW.płk Jerzy Kiciński(Rozdział 3.II.)

funkcjonariusz UOP w 1992 r., później funkcjonariusz ABW, w 2007 r. Szef ABW.

płk Andrzej Pawlikowski(Rozdział6.1.) w latach 2006-2007 Szef BOR.

1.1 INSTYTUCJONALNO-PRAWNY SYSTEM OCHRONY I BEZPIECZEŃSTWA PREZYDENTA RP. PRZYCZYNEK DO REKONSTRUKCJI DZIAŁAŃ PRZED 10 KWIETNIA 2010 R.

Rola służb specjalnych w trakcie przygotowań uroczystości wizyty w Katyniu i samego wylotu Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego do Smoleńska nie była dotychczas poddana wnikliwym badaniom, analizom, kontroli, czynnościom sprawdzającym'. Choć istnieje bardzo bogata publicystyka na temat działań służb specjalnych podczas organizacji tej wizyty, to jednak czynności tych organów państwa nie zostały nawet - w odróżnieniu od Biura Ochrony Rządu^[1] - poddane próbie sprawdzenia i oceny

1              Zgodnie z art. 11 ustawy z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu służbami specjalnymi w RP są Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencja Wywiadu, Służba Kontrwywiadu Wojskowego, Służba Wywiadu Wojskowego i Centralne Biuro Antykorupcyjne.

Po io kwietnia 2010 r. w służbach specjalnych nie przeprowadzono wewnętrznych audytów dotyczą­cych działań, przepisów dotyczących czynności re­alizowanych na rzecz ochrony najważniejszych osób podczas 10 kwietnia 2010 r., nie wprowadzono nowych procedur. Prezes Rady Ministrów RP, który jest orga­nem nadzorującym działalność służb specjalnych, nie wnioskowało wszczęcie kontroli i śledztw. Przedsta­wiciele rządzącej koalicji pozytywnie oceniali dzia­łania służb specjalnych. Prezydent Bronisław Komo­rowski wyróżnił Szefów AB W, AW, BOR, SKW i SWW, nadając im stopnie generalskie³.

Prokuratura Okręgowa Warszawa - Praga w Warsza­wie prowadząca śledztwo w sprawie niedopełnienia obowiązków służbowych w tzw. „wątku cywilnym” (sygnatura akt V Ds. 32/11) nie objęła swoimi czynno­ściami działań służb specjalnych i ich funkcjonariu­szy⁴ . Faktem jest, że Prokuratura wnioskowała o do­kumentację służb specjalnych⁵, ale z upublicznionego uzasadnienia umorzenia śledztwa wynika, że kompe­tentni przedstawiciele tych instytucji nie zostali prze­słuchani⁶. Tymczasem Sekretarz Kolegium do Spraw Służb Specjalnych minister Jacek Cichocki uczestni­czył w naradach przygotowujących wizytę w Katyniu lub był o nich informowany, a np. AW uczestniczyła, obok MSZ, w systemie zarządzania kryzysowego w dniu 10 kwietnia 2010 r.⁷. Oznacza to, że Prokuratura nie skontrolowała działań służb specjalnych.

Tymczasem wszystkie służby specjalne, które są podległe Prezesowi Rady Ministrów, powinny przed wizytą w Katyniu zrealizować szereg czynności spraw­dzających, kontrolnych, operacyjnych, analitycznychb. Sekretarz Kolegium do Spraw Służb Specjalnych, ister Spraw Wewnętrznych, obecny Szef Kancelarii Rady Ministrów Jacek Cichocki

i informacyjnych. Wynika to z ustawowych za­dań przypisanych konkretnym służbom, jak i z obowiązku przekazywania informacji przez te instytucje do Biura Ochrony Rządu^[2]. W ten sposób BOR może uzyskiwać od służb specjal­nych informacje, by realizować swoje ustawowe zadań. Szef BOR podpisywał również z szefami służb specjalnych dwustronne umowy dotyczą­ce współpracy^[3]. Dlatego rozpatrując system fi­zycznego bezpieczeństwa Prezydenta RP należy również uwzględnić czynności służb specjalnych oraz konstytucyjnych ministrów nadzorujących konkretne służby i również realizujących takie zadania.

Należy podkreślić, że w systemie ochrony Prezydenta RP najważniejszym organem jest Prezes Rady Ministrów. Zgodnie z art. 148 Konstytucji RP Prezes Rady Ministrów jest zwierzchnikiem służbowym pracowników administracji rządowej. Dodatkowo premier Donald Tusk w omawianym okresie spra-

10           Zob. ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (Dz. U. z dnia 21 maja 2007 r. Nr 89 poz. 590).

11            Obowiązek ten wynika m.in. z art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu, który stanowi, ze Szefowie ABW i AW, każdy w zakresie swojej właściwości, przekazują niezwłocznie Prezydentowi RP i Premierowi informacje mogące mieć istotne znaczenie dla bezpieczeństwa i międzynarodowej pozycji RP

wował bezpośredni nadzór nad służbami spe­cjalnymi¹². Ważną rolę w tym systemie pełnią konstytucyjni ministrowie właściwi do spraw wewnętrznych, spraw zagranicznych i obrony narodowej.

Minister Spraw Wewnętrznych i Admini­stracji był ustawowo zobowiązany do nadzoru nad BOR'³. To szef MSWiA - zgodnie z ustawą o BOR - podejmuje decyzję o zakresie ochrony Prezydenta RP'⁴. Ustawowe przepisy stanowią, że to właśnie ówczesny szef MSWiA, minister Jerzy Miller nie tylko odpowiadał za nadzór nad BOR, ale także za podjęcie decyzji o metodach i sposobach ochrony Prezydenta RP oraz „obiek­tów służących Prezydentowi RP”. Niewątpliwie takim obiektem był wojskowy samolot Tu-154 M

o numerze bocznym 101, którym Prezydent RP leciał do Smoleńska.

W tym kontekście należy również wspo­mnieć o zadaniach BOR wynikających z „In­strukcji organizacji lotów statków powietrz­nych o statusie HEAD” z dnia 9 czerwca 2009 roku. instrukcja określa, że sprawdzenie statku powietrznego przed lotem oraz ochronę znaj­dujących się na pokładzie statku powietrznego osób podlegających ochronie osobistej realizu­ją podczas wykonywania lotu funkcjonariusze BOR. Także ochronę statku powietrznego w in­nych miejscach startów i lądowań oraz na lot­niskach poza granicami kraju w odniesieniu do Prezydenta RP organizuje BOR. Wydarzenia z 10 kwietnia 2010 r. świadczą o tym, że te przepisy nie były przestrzegane. Odpowiedzialni za te zaniechania najwyżsi urzędnicy i funkcjonariu­sze nie zostali rozliczeni przez przełożonych¹⁵.

MINISTER OBRONY NARODOWEJ

DECYZJA Nr J84/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ z dnia 09 czerwca 2009 r.

w sprawie wprowadzenia do utytku w lotnictwie Si! Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej „Instrukcji organizacji lotów statków powietrznych o statusie HEAD”

Na podstawia § 2 pkt 14 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 lipca 1996 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Obrony Narodowej (Dz. U. Nr 94, poz. 426), ustala się, co następuje;

1.  Wprowadza się do użytku w lotnictwie Si) Zbrojnych Rzeczypo­spolitej Polskiej „Instrukcję organizacji lotów statków powietrznych

0 statusie HEAD”, stanowiącą załącznik do niniejszej decyzji.

2.  Traci moc zarządzenie Nr 9/0PK Dowódcy Wojsk Obrony Powietrz­nej Kraju z dnia 16 stycznia 1976 r. w sprawie „Przepisów zabez­pieczenia i wykonywania lotów statków powietrznych oznaczonych symbolem „WAŻNY”, nad terytorium PRL”. ■                                                    - .

3.  Traci moc rozkaz Nr 82 Dowódcy Wojsk Lotniczych i Obrony Po­wietrznej z dnia 21 maja 2004 r. w sprawie „Instrukcji zabezpieczenia

1wykonywania lotów statków powietrznych oznaczonych symbolem „WAŻNY" nad terytorium RP. Tymczasowa”. ' -

4.  Decyzja wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

MINISTER OBRONY NARODOWEJ /-/ Bogdan KLICH

Decyzja nr 184 z dn, 9 czerwca 2009 r. Ministra Obrony Narodowej B. Klicha wprowadzająca w życie „Instrukcję organizacji lotów statków powietrznych o statucie HEAD”

Ra<fyMiniad

1 f»pi>i*nłvj*RâdtMHifrów,

2 UtmjtpracamlRatfyUrtltfúiv.

1 wydaja

4.»pawtva*$KGn>r*afl«taltcjto Rł«j wumteró« i «Rtlia. społoŁj wtykany««*«.

5fcciwrtrtujg? HprfrqilyjipriCfl         RurrMIrtiriw,

CSfrfWjjatlt&Offt»d »am0‘24dernttryton4lflTrn wpgnwtfvifcrrnamDWa*l0fl)tfiwK0flltrtirC* I uftttwiefi7. JétliwlétttfiniUím

Alt141

1. Mtnlrtowli umijąewiłionrny ozimith adrmrriiM^i17400*4luswyp#łnuKuumiwrznjczcm«pan*«;«»

rftahlaMttarurttfflû OJattmtdmrüstrxÿruidOMVj   ustawy.

2 tilumtar Warując?«Daumaannni*»*tjl         rupoß^dttniAfijdtumstrów, m wniotek Rady urn«»««*, mol* rttpóftącttanla lub jarzątfianl* mifllatr*

3 Co(mawcaniatttûûwmuatu,0którym mciwawart. i47uii*,ngtuj* iif o4*wiacfti0cirMpisr«<*noaz4c* nt rr»i««i*a n»Tvja^»3 ojałtrr mrrtnlitriCjl rz^ijcrwtj

A1I.ISO.

CüçmfKRsiJy         ni*n«£aDfflwl4U¿«lIiáinoédIpnłCJ^łJljłJ^CD&n^aimi puttrtl/rirrtli

Art. 148 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej

18            Regulacje w tej sprawie zawarte zostały m.in. w Porozumieniu z 15 grudnia 2004 r. pomiędzy Szefem Kancelarii Prezydenta RP, Szefem Kancelarii Sejmu RP, Szefem Kancelarii Senatu RP i Szefem Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Porozumienie to określało, że Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów jest „Koordynatorem realizacji Porozumienia’’, zgodnie z § 5 ust. 1 tego dokumentu.

Istotną funkcję w Kolegium sprawuje jego Sekretarz^[7]. W kon­tekście tragedii smoleńskiej jest to o tyle istotne, że ówczesny Sekretarz Kolegium minister Jacek Cichocki uczestniczył także w organizacji uroczystości w Katyniu, a pierwsze poświęcone tej sprawie spotkanie w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów odbyło się w jego gabinecie^[8]. Fakt, że Sekretarz Kolegium jednocześnie posiadał aktualną wiedzę na temat przygotowań i dysponował ustawowymi kompetencjami w zakresie organizacji służb spe­cjalnych powoduje, że to on powinien ukierunkować ich dzia­łanie i wnioskować o przeprowadzenie niezbędnych czynności w zakresie zabezpieczenia tych uroczystości,b. Szef Kancelarii Prezesa Rady MinistrówSłużby Specjalne - Cywilne i wojskowe - powinny odegraćiStOt-

ną rolę w przygotowaniu uroczystości katyńskich. Posiadają usta­wowe kompetencje upoważniające do zbierania informacji oraz podejmowania działań w tym celu. SKW zobowiązana jest m.in. do rozpoznawania, zapobiegania oraz wykrywania popełnianych przez żołnierzy pełniących czynną służbę wojskową, funkcjonariuszy SKW i SWW oraz pracowników SZ RP i innych jed­nostek organizacyjnych MON^[9] a także do kontrwywiadowczej ochrony jednostek SZ RP za granicą - co dotyczy także statku powietrznego Tu-154 M nr 101 podczas lotu i pobytu za granicą. SWW zobowiązana jest m.in. do uzyskiwania, gromadzenia, analizowania, przetwarzania i przekazywania wła­ściwym organom informacji mogących mieć istotne znaczenie dla: bezpieczeństwa potencjału obronnego Rzeczypospolitej Polskiej; bezpieczeństwa i zdolności bojowej SZ RP^[10].

Ustawowymi zadaniami ABW jest m.in. rozpoznawanie, za­pobieganie i zwalczanie zagrożeń godzących w bezpieczeństwo wewnętrzne państwa i jego porządek konstytucyjny^[11]. ABW jest też wiodącą służbą w zwalczaniu zagrożeń terrorystycznych^[12].

Jednak wiele informacji wskazuje na to, że w tych ustawowych

obszarach działalności służb specjalnych wystąpiły nieprawidło­wości. Służby specjalne nie zapewniły należytej ochrony kontr­wywiadowczej i antykorupcyjnej podczas remontu samolotu.

Służby specjalne, szczególnie SKW i CBA, nie reagowały właści­wie na liczne awarie pojawiające się po remoncie rządowego Tu-L54M nr 101 (np. systemu łączności satelitarnej AEROHSD+)- SKW nie przeprowadziła sprawdzenia samolotu po usuwaniu kolejnych usterek i wejściu na pokład samolotu obcokrajowca w lutym 2010 r.^[14]. Służby specjalne, w tym zwłaszcza AW i SWW, nie zapewniły pakietu informacji na temat stanu lotniska w Smo­leńsku, możliwości organizacyjnych Rosjan i aktualnych danych meteorologicznych. Służby specjalne nie przekazywały Prezy­dentowi RP analiz i prognoz dotyczących gry dyplomatycznej prowadzonej przez Kreml^[15]. Tymczasem już od grudnia 2009 r. to Sekretarz Kolegium do Spraw Służb Specjalnych Jacek Cichoc­ki uczestniczył w przygotowaniach do wizyty^[16]. Służby specjalne zbagatelizowały niestabilną sytuację w Federacji Rosyjskiej tuż przed wizytą w Katyniu^[17]. Służby specjalne, w tym ABW, nie prze­kazały do Kancelarii Prezydenta informacji o potencjalnym zagrożeniu dla samolotu z państwa Unii Euro­pejskiej^[18]. Na szczególną uwagę zasługuje również pasywna postawa Centralnego Biura Antykorupcyjnego na przełomie 2009 i 2010 r. CBA nie przeprowadziło wtedy kontroli wcześniejszego przetargu na remont samolotu TU-154M, chociaż po jego zakończeniu dochodziło do licznych usterek i kolejnych napraw samo­lotu^[19]. Sprawdzenia tego przetargu CBA nie dokonała również po 10 kwietnia 2010 r.

Służby specjalne przed 10 kwietnia 2010 r. w swoich informacjach, analizach, prognozach i działa­niach powinny uwzględniać informacje dotyczące m.in. stanu technicznego rządowych samolotów z36 SPLT oraz prywatnych przedsiębiorców i dostawców usług dla nich a także sytuacji politycznej w Federacji Rosyjskiej, możliwych zagrożeń dla przebiegu wizyty itd. Nie ulega wątpliwości, że z powodu bardzo wysokiej rangi delegacji (tzn. obecności Prezydenta RPoraz m.in. Szefa Kancelarii Prezydenta, Prezesa NBP, Wicemarszałków Sejmu i Senatu, Szefa BBN, Prezesa IPN, Szefa Sztabu Generalnego i dowódców wszystkich rodzajów Sił Zbrojnych RP) oraz faktu, iż uroczystości odbywały się na teryto­rium państwa, które nie należało do UE i NATO, wizyta powinna być objęta szczególną ochroną. Rząd powinien zapewnić Kancelarii Prezydenta pełny zestaw informacyjny od podległych instytucji i służb (np. z MSZ, AW i SWW), a także wzmocnić ochronę fizyczną Prezydenta RP podczas pobytu za granicą.

Już to skromne wyliczenie dowodzi, że przed wizytą Prezydenta RP w Katyniu służby specjalne nie realizowały swoich podstawowych zadań.

Podobna konstatacja dotyczy działań ministrów konstytucyjnych, w tym także Prezesa Rady Mini­strów.

1.1ABW WOBEC TZW. „INCYDENTU GRUZIŃSKIEGO”

Po ostrzelania w Gruzji23listopada 2008 r. kolumny samochodów z prezydentami Polski i Gruzji w Centrum Antyterrorystycznym (CAT) ABW powstał specjalny „Raport sytuacyjny Nr t/08” (tzw. „ra­port gruziński”). Raport zbudowany jest według.tych samych błędnych założeń i dowodzi analogicz­nych zaniechań polskich służb specjalnych,których efektem była katastrofa 10 kwietnia20/0r. Dlatego warto przypomnieć ten rządowy dokument w kontekście katastrofy smoleńskiej. „Raport gruziński’'

C AT ABW powstał wbrew wszelkim regułom „sztuki analitycznej”,zawarto w nim szereg fałszywych stwierdzeń,przemilczano bądź pomniejszano znaczenie niektórych informacji, CAT ABW pomimo sze­rokich uprawnień koordynacyjno-nadzorczych wobec innych służb specjalnych nie potrafił przepro­wadzić profesjonalnej analizy, nakreślić prognozy i wskazać rozwiązań sytuacji kryzysowej.„Raport gruziński”umożliwił krytykę Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego i został wykorzystany do wojny propagandowej. Byl wygodny dla polityków rządzącej PO, którzy posługując się nim mogli oskarżyć Prezydenta o lekkomyślność.W ten sposób odwrócono sytuację i zaatakowanego Prezydenta Kaczyń­skiego przedstawiana, jako winnego całej sytuacji. CAT ABW nie wypełniło zadań,do których zostało powołane (tzn. wspomagania procesów decyzyjnych), lecz dało sie użyć do prowokacji politycznej.

W kontekście działania systemu ochrony Prezydenta RP warto zwrócić uwagę na tzw. „incydent gruziński”.

23 listopada 2008 r. kolumna samo­chodów z prezydentami Polski i Gruzji została ostrzelania w Gruzji w okolicach miejscowości Achałgori przy granicy z Osetią Południową. Po tym incydencie agendy rządu premiera Donalda Tuska powtarzały wynikającą z rosyjskich przekazów medialnych tezę, jakoby to Micheil Saakaszwili zorganizował zamach na siebie i Prezydenta RP. Teza

0  tzw. „gruzińskiej prowokacji” znalazła się także w niejawnym raporcie usytu­owanego przy ABW Centrum Antyter­rorystycznego (CAT). Raport CAT ABWGruzja 2008 r. ostrzelanie kolumny samochodów z Prezydentami Polski(tzw. „raport gruziński”) po kilku dniach -^LechemKaczyńskim i Gruzji Michaiłem Saakaszwilim

„przeciekł” do prasy^[20].

CAT ABW, pomimo szerokich uprawnień koordynacyjno-nadzorczych wobec innych służb specjal­nych, nie przeprowadziło profesjonalnej analizy sprawy. W dokumencie zawarto szereg fałszywych stwierdzeń, błędnie interpretowano zdarzenia, nagromadzono informacje medialne z wyraźnie antygruzińską tezą, próbujące udowodnić, że za incydent odpowiedzialni są Gruzini. Informacje były zebrane i przedstawione pod tę właśnie tezę. CAT oparło się przede wszystkim na źródłach rosyjs­kich, które uznało w sposób bezkrytyczny za najbardziej wiarygodne. W dokumencie nie było samo­dzielnych ustaleń poszczególnych służb specjalnych RP. CAT nie uwzględniło informacji pozyskanych w wyniku „współpracy z analogicznymi centrami antyterrorystycznymi w innych państwach” (co

2                     http://www.wprost.pl/ar/145642/W-Rosji-o-incydencie-gruzinskim/

4             Wiceprzewodniczącym rady nadzorczej spółki MAW Telecom Intl S.A. był w tym czasie gen. broni w st. spocz. Henryk Tacik, który w latach 1986-1988 studiował w Akademii Sztabu Generalnego w Moskwie, a w latach 2004-2007 był sze­fem Dowództwa Operacyjnego SZ (stracił to stanowisko w kwietniu 2007 r., gdy Ministrem Obrony Narodowej był Aleksander Szczygło). Raport z Weryfikacji WSI wymienia Tacika wśród wysokich rangą dowódców zaangażowanych w działalność nie­legalnego lobby na rzecz SILTEC (firmy specjalizującej się w produkcji urządzeń klasy Tempest). W grudniu 2009 r. biuro ów­czesnego marszałka Sejmu Bronisława Komorowskiego rozesłało do posłów z Komisji Obrony Narodowej materiały reklamowe spółki M AW Telecom, w tym list prezesa Marka Wośki, który pisał m.in.: „Nasza firma od lat specjalizuje się w szeroko pojętej technice wojskowej oraz teleinformatyce. (...) Współpracujemy z renomowanymi krajowymi i zagranicznymi producentami. (...) W nadziei na kontynuację obopólnie korzystnej współpracy, pozwalam sobie...”. Dyrektorem ds. organizacyjno-prawnych MAW Telecom był Marek Cieciera, obecnie dyrektor Departamentu Prawa i Bezpieczeństwa Pozamilitarnego BBN i doradca Szefa BBN gen. Stanisława Kozieja. Cieciera i Koziej wspólnie służyli w Siłach Zbrojnych, a później razem pracowali w MON, gdzie Cieciera był dyrektorem generalnym i zaufanym współpracownikiem ministra Radosława Sikorskiego, a Koziej wicemi­nistrem.

Podstawą prawną decyzji FSWTS był częściowo niejawny dekret nr 64S prezydenta FR Dmitrija Miedwiediewa z 16 stycznia 2009 r. o krokach w zakresie zakazu dostawy Gruzji wyrobów o przeznac­zeniu wojskowym i zastosowaniu podwójnym^[28].

Realizując dyrektywy tego dekretu^[29], FSWTS w sposób szczególny nadzorowała i kontrolowała każdy etap planowanego i realizowanego remontu polskich statków powietrznych TU-154M^[30].

YKA3

nPE3HflEHTAPOCCHÏÏCKOft<DEAEPAUHH

O MCpax no unpciuwnio nocranoK rpyimi npoajKUHH MtHHoroHono#Horo Nnnaiimn

Biiensx3aiuKiN Haiu«?Kaat>Ki>JX HirrepecoBPoccnftcxofl<t>«flep8uiHMnb cootbctctohk c <t>u*cpejibHuu mkohom ot 30 jKKa6p* 2006 r. łfo 281-4>3"OcneuMMtKitx3xokúmui«:xhxmepax"nocTSHOsnsiD:

l.<teaepanbHUMoprana««cnonHwrentHOBbh«tk,rocyaapcTMHHUM KopnopauiuM, yHHTapHuM npejinpiuTHaM,hkumwpUAliqecKMM JIHUSM,oCpaSORSKHUMB COOTWTCTBHH c

saKOlwaaíOlfcCTBOMPoccmHckoM ^cacpsumi,u i>H3irKĘKMMjomanb cbocR aorrejibHöCTHhcjíojihtlh3toto,4TO co jihx BcryruieMMa b ctmyHacTOftuwroYnoauao1 neicaSp* 2011 r. lanpemmotc»nùciasxa,npoAajKaun»nepeafl'ta rpyjHH cttppmopm PoccmKckoA Ccnquau«» hwi rpMuumaMM PoccHftcxotiQtnepumm npcuiyniHH soemioro naaoaicKHj,itom uicne soopyatcHHfiubochhoH tcxhhkh,camaimijxcHMMH M&TCpKMMlUX CpfcHCTB, aTOKWC (ipOflyKUHH flBOÄHOTO H33H3HCHHJI, KQTopai Moxer 6utl HcnonuoBiMB b bqchhux Ktnct, HeiasNCHMO otuecra rtpoMexemaem* npoayKUHM BOiHKoru n moÜHOro stJHaHCMHi, HcnonuoiaiiMe am sthx ueneft *Lne3HonDpo*Horo, soHHoro,BoxoyujHoroTpancnopra,npOBeflemie KOHcyjibTSUHß, ora3aHne noMoaiHHJiHirpeflocraMiHKêycnyr, cmwihwx c npoMBOflcrBOM, o6aiy*H*aBM0N tumaxenjryarniiiieflBOopysosKuft h BoeHHofltcehhkh,ycjiyrnonoaroTOBxe cneumuincTO» *o6ii»cth»ocifHOflfle(trtm>HoCTH.

3.np#BKTtnwTByPocchBcroH <l>«jiepaunH:

b)b oiy>ute raxMeEHK^sktob iioctuiok PpysHKhhoctjhuuiumhrocy^apcTBaMHh (hjih) nnocTp,innhiuH opraKHUUHiM«h rpaamaitaMM, atak*« xihubmh Sn rpantaaHCtoa, nocro«mio npoxHearauuiHH na TeppHTopHnx HKocrpaKinix rocyaapcTB, npoaymjHH»oewtorotlpHBO/UUlMX K .fleCTaGH/lHWpytOUKMy BUCOTUICKHK)ooopy»eiiHflhiochkoH tcxhheh wih hkum ofipxtoM cnocoßcraytouutxpernoHanmofl HccraGHflbNOCTH. HCjaMcwimenuio npcacraantii»npennoKCKtw oïtj>kmchgkhmk hum cneuM&ribHUx skohomhhkkhx Mep;

5) a cnyqae Buunemu 4*^wn>< nocnsox, npcutaxH nim nepMaw rpySHK HHOCipSHKUMK rOCyjUpCTBBMH H (win) HKOCTfMUiHUMM OpntHKHUtHlMH »OOpyXWHHflHBMH80H TCXHHKH pOCCHßCKOfl(COBCTCKoH)pupaSoTKK Kn» pOCCHftCKOro (cOBCTCKOro) TTpOKJBOflCTM HpCÜCTOBnXTb npCJUlOXCKMX oC OrpaHM'JCHHH HHH UpCKpaiUCBHH C

TRKMMH rOQMiapCTBBMH H (HAH) OpraKHSBUHIMH »OeMHÜ-TeXHlmcOKürO M

BO«HHO-%OHOMiraecKoro corpyflH n<tecr»a.

4.ripa*HTejiLCT»y PoccKficKoß <Pcaepm«M, MHHKCTtpcmy HHOcipaxKux Äen PoccuHcitofl OcaepsiMKH, MnHHcrepcT*y BKyrpcKHKX AM PocchHckoH *eflepauHH. MHHHCTepcmy o6opoHH PocchRcKoH •tienqpauHH, MMMHcrtpcmy kkt«uhh PoccmHckoR <t>ca«pauHH, Cnyjr6e bhcuihcH PK3MOKH PoccuttcKofl OeoqnuHM, Q>eA^»nuioB cny*6e SoonacuocTH PoccHitcxofl <I*eiiipauKH, <I>uiep*nkHofl aiyxf6e no TcxHH^ecKOMVusKcnopTHOMy KOHxpo^K), <tXAepuibHäA cnyxOc no

BOeKHO-TCXHH'KCKOny COTpyBHHSeCTBy, UctTTpinLKOMy faKKyPocchKckoH <t>eaepsuiut oöecnevHTLbcootmtctbhh co cnocfi KOMncicHUHcfiocyiucciiJieHH«Mep, npeaycMOTpeHHUXH»cto*uuiMYkíoom,

3.HaerosmHfi yttas Bcrynacrbcwny co atueronoarmcamui.

MOCKBa, KpCMJTb

16 üHBapg 2009 roua Ks64c

Częściowo niejawny dekret nr 64s prezydenta FR Dmitrija Miedwiediewa z 16 stycznia 2009 r. „o krokach w zakresie zakazu dostawy Gruzji wyrobów o przeznaczeniu wojskowym i zastosowaniu podwójnym” (puste miejsce zamiast ustępu 2).

uprzednio w tym zakresie przez właściwe jednostki organizacyjne KGB/SWR.

Od 2004 r. do maja 2012 r. dyrektorem FSWTS (a w latach 2000-2004 dyrektorem KWTS w randze wiceministra obrony) był gen. dyw. (gen. lejt.) Michaił Arkadjewicz Dmitriew, absolwent MGIMO, w latach 1971-2000 funkcjonariusz I Zarządu Głównego KGB a potem SWR (m.in. dyrektor Zarządu Informacyjno-Analitycznego SWR).

24 maja 2012 r. prezydent W. Putin mianował Aleksandra Wasiljewicza Fomina nowym dyrektorem FSWTS.

Od listopada 2012 r. M. Dmitriew jest głównym doradcą ds. wojskowo-technicznych ministra obrony Siergieja Szojgu.

Gen. Michaił Dmilriew przewodniczy 9 lutego 2009 r. posiedzeniu kolegium Federalnej Służby Współpracy Wojskowo-Technicznej FR (FSWTS), na którym w obecności przedstawicieli Ministerstwa Obrony FR przekazano informację o środkach realizacji dekretu prezydenta FR dotyczącego zakazu dostaw do Gruzji wyrobów o przeznaczeniu wojskowym lub podwójnym. Po posiedzeniu kolegium wicedyrektor FSWTS Wjaczesław Dzirkałn wysłał do zakładów remontowych informację o obowiązku „uzgadniania z FSWTS wszystkich postępowań dotyczących wojskowo-technicznej współpracy z Polską a także związanych z dostawą urządzeń podwójnego (cywilnego) przeznaczenia i wykonania usług remontu dla Ministerstwa Obrony Narodowej Rzeczpospolitej Polskiej włączając w to prowadzenie rozmów i uczestnictwo w przetargach”.

Także Międzypaństwowy Komitet Lotniczy (MAK) wspierał działania firmy MAW Telecom, zabiegającej o powierzenie remontu polskich TU-154M firmie „Aviakor”¹¹.

MON wiedziało o wydaniu dekretu nr 64s i znało jego treść, ale attache obrony w Moskwie skutec­znie zniechęcał jednostki organizacyjne MON do interesowania się wpływem tego dekretu na polskie firmy realizujące kontrakty dla MON¹².

MON było wielokrotnie¹* informowane, że w latach 2002-2008 zakłady „Aviakor” nieterminowo i niesolidnie remontowały i modernizowały państwowe samoloty TU-154M „VIP” Republiki Słowacji, a faktyczne decyzje o terminie ukończenia tego remontu zapadały nie w Samarze, lecz na szczeblu władz federalnych FR w Moskwie¹⁴.

Co najmniej od 1.3 stycznia 2009 r. MON byłoteż wielokrotnie informowane, że zakłady „Aviakor” nie są finalnym zakładem remontowym dla silników Tu-i54M, które po wymontowaniu w Samarze będą remontowane gdzie indziej, co może skutkować znacznym obniżeniem jakości wykonywanej usługi, a tym samym stanowić zagrożenie bezpieczeństwa lotów najważniejszych osób w państwie.

Sprawdzanie przez MON deklarowanej przez „Aviakor” zdolności wykonania w terminie wysokiej

11                   17 lutego 2009 r. MAK wydał zakładom „Aviakor” niezbędny załącznik do certyfikatu nr SPR-27, zawierający wykaz dozwolonych robót na samolotach Tu-154M. Żaden inny rosyjski partner polskiego uczestnika przetargu nie otrzymał od żad­nego przedstawiciela strony rosyjskiej na tak wczesnym etapie postępowania przetargowego (dzień po opublikowaniu ogłoszenia

o             postępowaniu przetargowym) ani jednego dokumentu niezbędnego do skompletowania oferty przetargowej.

12                  6 lutego 2009 r. Departament Wojskowych Spraw Zagranicznych MON (na podstawie informacji uzyskanych od at­tache w Moskwie płk. Grzegorza Wiśniewskiego) poinformował DZSZ MON, że „podejmowanie działań, mających na celu po­zyskanie dodatkowych informacji dot. wpływu dekretu prezydenta Federacji Rosyjskiej na polskie firmy, realizujące kontrakty dla MON RP, jest niewskazane i mogłoby wzbudzić niepotrzebne zainteresowanie Rosji naszymi firmami”.

13                  M.in. pismami przedstawicieli zarządu Bumar sp. z o.o. z dn. 13 stycznia i 20 lutego 2009 r.

14                   16 marca 2009 r. wiceminister Zenon Kosiniak-Kamysz zapewniał Ministra Obrony Narodowej Bogdana Klicha (na podstawie szyfrofaksu nr Pf-32/2009 z ambasady RP w Moskwie), że z posiadanych informacji „nie można wyciągnąć jedno­znacznego wniosku o nierzetelności tego zakładu”, ale nie wskazał na faktyczne przyczyny zaistniałych opóźnień.

Tymczasem tego samego dnia dyrektor DZSZ MON gen. bryg. Sławomir Szczepaniak otrzymał pismo z oświadczeniem MAW Telecom, z którego jednoznacznie wynikało, że decyzje o opóźnianiu tempa i terminie ukończenia remontu słowackich Tu-154M „VIP” faktycznie nie zapadały w Samarze, lecz na szczeblu władz federalnych FR w Moskwie:

1.finansowanie remontów samolotów planowano w ramach wzajemnych rozliczeń długu FR wobec Republiki Słowacji,

2. po rozpoczęciu remontu (demontaż samolotu) firma „Aviakor” nie otrzymała należnej zapłaty od właściwej instytucji FR, w związku z czym wstrzymała wykonywanie dalszych prac na samolocie,

3. zpowodu przedłużających się negocjacji pomiędzy rządami FR i Słowacji, dotyczących rozliczenia długu pomiędzy tymi państwami, samolot został zdjęty z cyklu remontowego,

4. po podpisaniu porozumienia międzyrządowego „Aviakor” niezwłocznie przystąpił do kontynuowania remontu.

(Według przedstawiciele Bumar sp. z o.o., innym powodem przedłużania się remontu słowackich Tu-154M w Samarze był

„brak części zamiennych i agregatów oraz jakość wykonywanych prac”.)

Generał dywizji (generał lejtnant) Michaił Arkadjewicz Dmitriew, od 2004 r. do maja 2012 r. dyrektor Federalnej Służby Współpra­cy Wojskowo-Technicznej FR, wcześniej dyrektor Komitetu FR ds. Współpracy Wojskowo-Technicznej z Innymi Państwami w randze wiceministra obrony narodowej (2000-2004) oraz funkcjonariusz

0Zarządu Głównego KGB i SWR (1971-2000), od listopada 2012 r. główny doradca ministra obrony Siergieja Szojgu ds. wojskowo- -technicznych.

Wjaczesław Karłowicz Dzirkałn, od grudnia 2004 r. zastępca dyrek­tora Federalnej Służby Współpracy Wojskowo-Technicznej FR, ab­solwent Wyższej Wojskowej Szkoły Technicznej Lotnictwa w Rydze, inżynier załogowych statków powietrznych, od czerwca 1976 r. do grudnia 2008 r. oficer Sił Zbrojnych ZSRS/Rosji, wyróżniony w 1986 r. medalem za zasługi dla obronności kraju, w 2008 r. Orderem Przy­jaźni, a 3 czerwca 2009 r, dekretem prezydenta FR N« 620 wyróżniony nadaniem wyższej rangi rzeczywistego radcy państwowego II klasy.

OGŁOSZENIE

ZAMAWIAJĄCY:

MINISTERSTWO OBRONY NARODOWEJ

działający przez

Departament Zaopatrywania SU Zbrojnych

Al. Niepodleglośd 218, 00-911 Wanziwa

■S           8£!il. 02j 6S46177

s  8Zfax. 012 6$~4 4$7

S *-mail:ó!l9itgvp. nitt.pl

•s                  www.dostaiw.wpmil ni

Link internetowy do wannkdir przetargu:

http:/,'ww w. dostawy, wp.mil. pldzsz/monunit .2 006-02-23.0171991069

upraui do składania ofert wstępnych aa wykonanie: remontu głównego «rai

z przedłużeniem resursa technicznego i modyfikacją dwóch samolotów Tn-154M oraz

remont« głównego silników D-30KU

w lym:

1)  remontu głównego w rai t pneedhiieniem resursa technicznego oraz modyfikacją dwóch samolotów Tn>154M;

2)   remontu głównego 8 szt. silników D-30KU

3)   remontu głównegosilnika rozrachowegoTA-6A;

4)   remontu agregatów zapasowych z apteczek technicznych samolotów;

Nr referencyjny postępowania: DZSZ/2/DC-50/UZ/PRZ/Z/2009

1.  Podstawą do ubiegania się o udzielenie zamówienia jest złożenie oferty w oparciu

o   wymagania określone w „Warunkach przetargu".

2.   Postępowanie prowadzone będzie w trybie przetargu z uwzględnieniem § 37 ust. 1 Decyzji nr 291-MON Ministra Obrony Narodowej z dnia26lipca 2006r.

3 Warunki udziału w postępowaniu:

3.1 Wykonawca zamierzający złożyć ofertę zobowiązany jest, pod rygorem nieprzyjęda oferty, przedstawić Zamawiającemu, nie później niż 6 dni przed terminem złożenia ofert wstępnych, aktualne informacje (imię i nazwisko) dotyczące członków organów zarządzających i nadzorczych Wykonawcy, a także pełnomocników lub prokurentów, którzy będą reprezentowali Wykonawcę w postępowaniu. Powyższe informacje przedstawiana {»odstawie odpisu2właściwego rejestru albo aktualnego zaświadczenia o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej, jeżeli wymagany jest taki wpis lub zgłoszenie do ewidencji działalności gospodarczej, wysławionego nie wcześniej niż

Ogłoszenie DZSZ MON z 16-17 lutego 2009 r. o zaproszeniu do składania ofert wstępnych w postępowaniu przetargowym Nr referencyjny DZSZ/2/IX-50/UZ//PRZ/Z/2009 na wykonanie remontu głównego wraz z wykonaniem resursu technicznego i modyfikacją dwóch samo­lotów Tu-154M oraz remontu głównego silników lotniczych D-30KU (fragment początkowy)

jakości remontu samolotów TU-154M miało charakter pozorowany^[31]. Odbywało się z opóźnieniem, a uzyskiwane informacje niewłaściwie interpretowano.

Warunki przetargu organizowanego przez MON preferują firmę „Aviakor”

Niektóre z istotnych warunków zamówienia sprzyjały tylko firmie, która wygrała przetarg. Nie miało to decydującego znaczenia, ale ułatwiło realizację decyzji podjętych przez władze Rosji na podstawie dekretu prezydenta FR z 16 stycznia 2009 r.

17 lutego 2009 r. firma Bumar sp. z 0.0. uznała wskazany 16 lutego 2009 r. w warunkach przetargu termin 7 dni roboczych (9 dni) na przygotowanie i złożenie ofert za „absolutnie niewystarczający w świetle konieczności uzyskania dodatkowych dokumentów i oświadczeń z BK ' Tupolew' oraz [z] zakładu remontowego”. Nie znając pełnego zakresu wpływu dekretu prezydenta FR na rozstrzygnięcie przetargu (więc nie wiedząc, że w Rosji decyzje już zapadły i niezależnie od podejmowanych przez siebie działań Bumar sp. z 0.0. - firma uznawana za dostawcę uzbrojenia dla Gruzji - nie ma szans na wygranie tego przetargu), zwróciła się ona do MON o odsunięcie terminu składania ofert do 13 marca 2009 r. W tym czasie kierownictwo firmy „Tupolew” uznało, że zwycięzcą przetargu może zostać je­dynie „Aviakor” (oraz MAW Telecom i Polit Elektronik), a wykonawcy dotychczasowych remontów muszą im ustąpić miejsca - co trafnie antycypowało nieznaną jeszcze wówczas publicznie decyzję FSWTS podjętą na podstawie dekretu prezydenta FRz 16 stycznia 2009 r.

22 lutego 2009 r. (6 dni po ogłoszeniu przetargu i na parę tygodni przed jego formalnym rozstrzygnięciem) przedstawiciele „Aviakor” z Samary oraz „Tupolew” z Moskwy, „Saturn” z Rybińska i „Hydraulika” z Ufy (czyli przyszłego rosyjskiego wykonawcy i podwykonawców remontu TU-154M) podpisali w Warszawie z przedstawicielem firmy Polit Elektronik porozumienie o wspólnym udziale w przetargu na remont polskich T11-154M^[32].

Rezygnacja z proponowanego doposażenia TU-154M w system obrony antyrakietowej

Dowódca Sił Powietrznych gen. broni Andrzej Błasik wskazywał^[33] na „celowość wykonania w ramach kolejnego remontu” TU-154M zabudowy m.in. „systemu obrony biernej samolotu tzn. wyrzutników środków zakłóceń pasywnych wraz z elementami ich sterowania (...) System powinien zabezpieczać indywidualną osłonę statku powietrznego przed rażeniem go kierowanymi pociskami rakietowymi z termicznymi oraz radiolokacyjnymi głowicami samonaprowadzającymi, w szczególności podczas jego startu lub lądowania” (oraz m.in. zabudowy cyfrowego Cockpit Voice Recorder)^[34].

Minister Bogdan Klich uznał taką modernizację za niecelową, czego dowodzi jego dekretacja na piśmie Pełnomocnika MON ds.

Procedur Antykorupcyjnych z 10 lutego 2009 r.: „Przypominam, że nie dopuszczam możliwości przedłużenia remontu o jakiekol­wiek nowe systemy i unowocześnienia przekraczające przyjętą zasadę remontu bieżącego”. Opatrzone tym przypomnieniem jednozdaniowe pismo radcy Marcina Idzika informujące, że jego Biuro nie wnosi uwag do przekazanej mu 5 lutego 2009 r. „notatki decyzyjnej na przeprowadzenie postępowania na wykonanie re­montu samolotów Tu-154” minister Bogdan Klich skierował do wykonania, dekretując je na gen. Franciszka Gągora, gen. An­drzeja Błasika, wiceministra Zenona Kosiniak-Kamysza i mec.

Marcina Idzika.

MON wybiera najdroższy wariant bez analizy innych propozycji cenowych

Choć MON nie zezwalało na zwiększanie projektowanego zakresu remontu i modernizacji „o jakiekolwiek nowe systemy i unowocześnienia przekraczające przyjętą zasadę remontu bieżącego” (w tym o zainstalowanie systemu rakietowego), to w trakcie negocjacji z MAW Telecom zgodziło się na znaczące zwiększenie kosztu remontu.

O rozstrzygnięciu przetargu miała decydować przede wszyst­kim najniższa cena oferty^[35], a posiadane doświadczenie miało nie mieć istotnego wpływu na wybór oferty^[36]. Do dokumentacji przetargowej wpisano wygórowane i nieuzasadniane okresy gwarancyjne^[37], co podrażało spodziewany koszt remontu.

20 stycznia 2009 r. całkowity koszt ujętego w „Planie modern­izacji technicznej Sił Zbrojnych RP w latach 2009-2010” remontu obu TU-154M i ich ośmiu silników wiceminister Kosiniak-Kamysz określał na 49.4 min zł^[38] (22,2 min zł w 2009 r. i 27,2 min zł w 2010 r.).

Dwa tygodnie później kwota ta wzrosła o ponad11% (co uzasa­dniano zmianą kursu EUR/PLN^[39])» a potem nadal rosła.

czajników - faktycznie zostały zrealizowane.

3 lutego 2009 r. DZSZ MON wskazał na konieczność zagwarantowania na te remonty kwoty 55,3 min zł (22,5 min zł w 2009 r. i 32,8 min zł w 2010 r.) a minister Klich nadał bieg sprawie i 16 lutego kwotę tę wskazano w warunkach przetargu jako wartość zamówienia^[40].

16 marca 2009 r. wiceminister Kos i niak-Kamysz poinformował ministra Klicha, że wysokość jedynej oferty uznanej za ważną spośród ofert złożonych w trakcie przetargu to 78.934.ooo zł^[41] i że w trakcie negocjacji z MAW Telecom uzyskano zgodę na obniżenie tej ceny do 70.446.460 zł (płatne trzema etapami do końca stycznia 2011 r.) lub 69.486.460 zł (płatne dwoma etapami do końca lipca 2010 r.).

Minister Klich zaakceptował rekomendowany przez wiceministra wybór droższego wariantu pier­wszego^[42] i po dalszych negocjacjach w podpisanej 9 kwietnia 2009 r. umowie nr DZSZ/2/IX-50/UZ/PRZ/NEG/z/2009/431^[43]wartość prac objętych umową określono jako69.636.468zł płatne w dwu etapach po ukończeniu remontu każdego z dwu TU-154M.

Niektóre inne okoliczności postępowania przetargowego - w tym takie, które sprzyjały realizacji decyzji podjętych przez władze Rosji na podstawie dekretu prezydenta FRz 16 stycznia 2009 r. - także budzą istotne wątpliwości.

Komisja przetargowa uznała, że tylko oferta MAW Telecom odpowiada warunkom przetargu. Uznanie co najmniej jednej z dwu pozostałych ofert za nieodpowiadającą oferowanym warunkom przetargu może budzić wątpliwości.

Oferta Bumar sp. z 0.0. została odrzucona z powodu podania 15 grudnia 2009 r. jako daty ukończenia remontu. MAW Telecom podał w ofercie zgodną z warunkami przetargu datę 4 grudnia 2009 r., ale z posiadanej dokumentacji dotyczącej przebiegu innych remontów TU-154M prowadzonych przez „Avia­kor” wynikało, że zakłady w Samarze zwykły nie dotrzymywać deklarowanych terminów. Ostatecznie przedstawiciele „Aviakor” oświadczyli, że 21 grudnia 2009 r. zakończyli remont samolotu TU-154M nr toi, który po remoncie wrócił do Warszawy dopiero w styczniu 2010 r.

Po rozstrzygnięciu przetargu, już w trakcie trwa­nia remontu MON wydzielało środki na wyjazd i po­byt w Rosji tylko dla jednego obserwatora, więc 36 specjalny pułk lotnictwa transportowego (36 splt) wysyłał do Samary jako obserwatora tylko jednego żołnierza. Jego rola polegała na obserwacji i infor­mowaniu o przebiegu jedynie tej części remontu, którą wykonywano w tym mieście, gdyż nie miał możliwości obserwować czynności remontowych wykonywanych poza Samarą, w tym remontu silni­ków wymontowanych w Samarze i odesłanych do remontu w innych zakładach.

do ministra Bogdana Klicha poprzez radcę Marcina Idzika).

J.P., przebywający w Samarze od 19 maja do 18 lipca 2009 r. jako obserwator remontu i zmieniony następnie w tej roli przez G.W., obserwował tam demontaż wszystkich agregatów i silników oraz innych części Tu-154M nr 101 („w zasadzie samolot został rozebrany do tego stopnia, że pozostał sam kadłub”) oraz otrzymał informację o wysyłaniu trzech silników głównych do zakładów „Saturn” w Rybińsku, gdzie miał być przeprowadzony ich remont. Do ostatecznego miejsca remontu silników (według innych relacji: w zakładach WARZ-400 „Wnukowo” w Moskwie lub w innych zakładach pod Moskwą) nie pojechał.

O braku należytego zabezpieczenia^[44] TU-154M nr 101 w Samarze świadczy też m.in. nieuzgodniona z polską stroną obecność na pokładzie remontowanego samolotu rosyjskich dziennikarzy realizujących reportaż dla telewizyjnego kanału Rossija 1.

Wzrost liczby awarii i zlekceważenie stwierdzonych po remoncie niesprawności

Dokonując na przełomie 2010 i 2011 r. od­bioru samolotu strona polska nie wniosła zastrzeżeń do wykonanych przez Rosjan prac.

Przedstawiciel DZSZ MON ppłk Grzegorz Bąkała stwierdził, że „kiedy samolot po od­biorze odlatywał wraz z nami do kraju był on kompletny i sprawny, zaś jego dokumentacja była uzupełniona”, a następnie oceniał, że ro­syjskie firmy dobrze wykonały remont, zaś „drobne uwagi nie miały wpiywu na sprawność odbieranego sprzętu”. Podobne oceny przedstawił mjr Jan Michalak z 36 splt.

Tymczasem natychmiast po odebraniu Tu- 154M nr 101 z remontu w czasie jego eksploatacji nastąpił gwałtowny wzrost liczby defektów (w tym agregatów autopilota), niesprawności (m.in. dotyczących odbioru sygnałów z autolatarni) i usterek, które prowadziły do wzrostu liczby incydentów lotniczych^[45].

Poza problemami z uruchamianiem, funkcjonowaniem i zakłóceniami pracy urządzeń nawigacyjnych

iłączności satelitarnej^[46], doszło też do uszkodzenia m.in. jednego z bloków w instalacji pomiaru drgań^[47], wskaźnika układu pomiaru wysokości, systemu pomiaru oleju i agregatu sterowania wychyleniem lotek. Awarie mogły być spowodowane m.in. niewłaściwą technologią remontową oraz nieodpowiednimi zmi­

anami konstrukcyjnymi i materiałami użytymi przez zakłady w Samarze^[48]. W porównaniu z 1 kwartałem 2009 r. zdarzeń na tupolewach odnotowano w I kwartale 2010r. o250 proc. więcej^[49].

Tuż po odbiorze samolotu z Samary, bo już 7 stycznia 2010 r. „po starcie z Okęcia nastąpiło wyłączenie wysokościomierza ciśnieniowego. Uszkodzenie tego wysokościomierza powoduje niewłaściwą pracę systemu UNS. Powoduje to niemożliwość korzystaniaztego systemu a tym samym w przypadku awarii systemu UNS-i, nie mamy nawigacji”. Także 28 lutego 2010 r. stwierdzono podczas Jotu „przerwy we wskazaniach anten satelitarnych GPS-i i GPS-2”. Powodem tych przerw „mogła być praca radiostacji ratowniczych ARM. Radiostacja ta została zamontowana podczas prac w Samarze. W przypadku lądowania z wykorzystaniem systemu UNS zakłócenia w pracy GPS-i i GPS-2 mogą mieć bardzo duże znaczenie w nawigowaniu przy podejściu do lądowania”^[50].

Niesprawnych agregatów autopilota nie zastępowano nowymi, lecz używanymi, wymontowywanymi z drugiego polskiego TU-154M (nr 102), a agregaty wymontowywane z TU-154M nr 101 przekazywano firmie Polit Elektronik, która dostarczała je do Rosji w celu wykonywania napraw w ramach gwarancji^[51]. Firma serwisująca niektóre z ww. agregatów T1H54M nr 101 była ulokowana w Pradze, lecz korzystała z usług rosyjskich specjalistów z Technical and Commercial Centre (TKC) i przysyłała jako serwisanta zatrudnionego w TKC obywatela Federacji Rosyjskiej.

Podsumowanie

Wymienione działania i zaniechania wskazują na to, że w latach 2008-2010 doszło do rażącego niedopełnienia obowiązków przez przedstawicieli rządu Donalda Tuska, w tym zwłaszcza Ministra Obrony Narodowej i inne osoby odpowiedzialne za przygotowanie, prow­adzenie i rozstrzyganie postępowania przetar­gowego na remont dwu samolotów TU-154M i ich silników.

Świadczą też o tym, że mogło dojść do niedopełnienia obowiązków przez Szefa SKW i Szefa ABW oraz inne osoby odpowiedzialne za bezpieczeństwo prowadzonych przetargów, remontów i poremon- towych napraw gwarancyjnych statku powietrznego TU-154M nr 101, za eliminowanie zagrożeń dla bezpieczeństwa naczelnych organów Rzeczypospolitej Polskiej i jej Sił Zbrojnych oraz za ochronę bezpieczeństwa żołnierzy wykonujących zadania służbowe poza granicami kraju.

II. Kontrwywiadowcza ocena działań służb specjalnych w związku z remontem TU-154M

Wobec podjęcia decyzji o remontowaniuTU-154Mw Rosji zamiast zakupu nowych samolotów,dal­sze wydarzenia były już tylko tragiczną koniecznością wynikającą z podjętej decyzji strategicznej, a Polska miała nikły wpływ na rzeczywisty przebieg zdarzeń.W służbach specjałnych po katastrofie w Smołeńsku powinny powstać analizy, które przede wszystkim ocenią dwie hipotezy główne: nastąpiła zmowa urzędników i firm w celu przechwycenia kontraktu / rosyjskie służby specjalne umożliwiły sobie dostęp do samolotu w czasie remontu. Wobec braku wiarygodnych i potwierdzonych informacji trudno jednoznacznie stwierdzić,czy polskie służby specjalne odpowiednio zdiagnozowały charakter i poziom zagrożenia. Wydaje się, że w sensie strategicznym raczej nie.

Powinny być prowadzone działania operacyjne, które pozwolą na identyfikację osób zatrudnionych w FSWTW i podejrzewanych o pracę na rzecz wywiadu SWR/GRU.

Ze względu na obszar pracy i utrzymywane kontakty (potencjal­nie bardzo atrakcyjnie wywiadowczo) firma Polit-Elektronik pow­inna mieć w SKW status firmy przykrycia dla działań wojskowego wywiadu Federacji Rosyjskiej (GRU). Kontrwywiad powinien dysponować szczegółowymi informacjami o kontaktach tej firmy wśród przedstawicieli polskiej administracji (głównie MON) oraz innych instytucji (w tym parlamentu) oraz dziennikarzy (szczególnie z pism branżowych opisujących siły powietrzne).

Wprowadzenie w Federacji Rosyjskiej przepisów dekretu Prezydenta FR z dnia 16 stycznia 2009 r. powinno być pod­dane analizie pod kątem wpływu nowych rozporządzeń na kształt współpracy i dobór kooperantów dla strony ro­syjskiej. Tym bardziej, że w sposób oczywisty można było spodziewać się, że nastąpi zmiana sposobu oceny kontra­hentów, czynnik ekonomiczny ustąpi miejsca kryteriom wynikającym z założeń rosyjskiej polityki obronnej. Można było przypuszczać, że w przypadku każdego kontraktu szczególna rola przypadnie decyzjom zapadającym na najwyższych szczeblach władzy FR, które wyznaczą zadania w tym zakresie rosyjskim wojskowym służbom specjalnym.

Przetarg na remont TU-154M powinien być objęty tzw. osłoną kontrwywiadowczą ze strony SKW (inspektorat

Art. 5.

1.Do zadań SKW uleży:

1)rozpoznawanie, zapobieganie oraz wykrywanie popełnianych przez żołnie­rzy pełniących czyimą shiźbę wojskowy Amkcjonanuszy SKW i SWW oraz pracowników SZ RP i innych jednostek organizacyjnych MON. prze­stępstw:

a)   przeciwko pokojowi, hxłzkości oraz praedępstw wojennych określo- nych w rozdziale XVI ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks kamy (Dz. U. 1997 r. Ni 88, poz. 553, z póżn. zm.^3>), a także innych ustawach

iumowach międzynarodowych,

b) przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej określonych w rozdziale XVII usuwy z dnia fi oerwca 1997 r. - Kodeks kamy, oraz talach czynów skierowanych przeciwko państwom obcym, które zapewniają wzajem- ność,

c) określonych w art. 140 ustawyz dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks kar­ny.

d) określonych w art. 228 - 230 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. -Kodeks kamy, jeżeli mogą one zagrażać bezpieczeństwu lub zdolności bojowej SZ RP tub innych jednostek organizacyjnych MON,

e) przeciwko ochronie infoimacji określonych w rozdziale XXXHI ustawy z dnia fi czerwca 1997t. - Kodeks kamy, jeżeli mogą one zagrażać bezpieczeństwu lub zdolności bojowej SZ RP lub innych jednostek or­ganizacyjnych MON, a takie takich czynów skierowanych przeciwko państwom obcym, które zapewniają wzajemność,

f) określonych w art. 33 ust. 1,2 i 3 ustawyz dnia 29 listopada 2000 r. o obrocie z zagranicą towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także dla utrzymania mię­dzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa (Dz. U. z 2004 r. Nr 229, poz. 2315, z 2009 r. Nr 18, poz. 97 oiaz z 2012 r. poz. 707),

«KactteiiSHa»___________________________!              U2

g) związanych z działalnością terrorystyczną oraz innych niż wymienione w lit. a -t godzących w bezpieczmstwo potencjału obronnego pań­stwa. SZ RP oraz jednostek organizacyjnych MON, a takie państw, które zapewniają wzajemność;

2) współdziałanie z Żandarmerią Woj skową i innymi organami ląJrawmonymi do ścigania przestępstw wymienionych w pkt 1;

3) realizowanie, w granicach swojej właściwości, zadań określonych w przepi­sach ustawy z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych(Dł U. Nr 182, poz. 1228);

4) uzyskiwanie, gromadzenie, analizowanie, ptzetwaizame i przekazywanie właściwym organom informacji mogących mieć znaczenie dla obronności państwa, bezpieczeństwa lub zdolności bojowej SZ RP tub innych je&ostek organizacyjnych MON, w2akresie określonym w pkt 1, oraz podejmowanie działań w celu eliminowania ustalonych zagrożeń;

5) prowadzenie kontrwywiadu radioelektronicznego oraz przedsięwzięć z za­kresu ochrony ktyptograficznej i kryptoanalizy;

6) uczestniczenie w planowaniu i przeprowadzaniu kontroli realizacji umów mipfcynarodowych dotyczących rozbrojenia;

7) ochrona bezpieczeństwa jednostek wojskowych, innych jednostek organiza­cyjnych MON oraz żołnierzy wykonujących zadania służbowe poea grani­cami państwa;

8) ochrona bezpieczeństwa badań naukowych i prac rozwojowych zleconych przez SZ RP i inne jednooki organizacyjne MON oraz produkcji i obrotu towarami, technologiami i usługami o przeznaczeniu wojskowym zamó­wionymi przez SZ RP i itUK jednostki organizacyjne MON, w zakresie określonym w pta I;

9) podejmowanie działań, przewidzianych dla SKW, w innych ustawach, a takie umowach międzynarodowych, którymi Rzeczpospolita Polska jest związana.

2.Zadania SKW obejm^ąrówniei rozpoznawanie oraz wykrywanie przestępstw, o których mowa w ust. 1, popełnionychwewspółdziałaniu z żołnierzami pełnią­cymi czynną służbę wojskową, fookcjonariuszami SWK i SWW łub pracowni­kami SZ RP i innych jednostek organizacyjnych MON.

3.Działalność SKW poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej może być prowa­dzona w związku z jej działalnością na terytorium państwa wyłącznie w zakresie realizacji zadań określonych w m 1 i 2.

Rys. 32. Art. 5 ustawy o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego i Służby Wywiadu Wojskowego

Stołeczny - jednostka, w kompetencjach której znajdował się 36 specjalny pułk lotnictwa transpor­towego), niezależnie od dyspozycji Ministra Obrony-Narodowej, gdyż z ustawy o SKW i SWW (art. 5.) wynika, że jest to służba odpowiedzialna za bezpieczeństwo najwyższych dowódców sił zbrojnych

i bezpieczeństwo informacji pochodzących z sektora wojskowego. Powinna powstać dokumentacja dotycząca remontu od momentu podjęcia decyzji o rezygnacji z zakupu nowych samolotów dla VIP i po decyzji o remoncie w Rosji użytkowanych w tym czasie samolotów. Wybór kontrahentów po stronie polskiej (Polit-Elektronik i MAW Telecom), ze względu na przedmiot zamówienia, powinien skutkować gromadzeniem stosownej dokumentacji w SKW i podjęciem działań kontrolnych wobec tych pod­miotów w zakresie dotrzymania przez nie najwyższych standardów obsługi kontraktu remontowego.

W teczce prowadzonej w SKW powinny znaleźć się dokumenty poświadczające wszystkie kroki podejmowane przez MON i administrację państwową w sprawie remontu samolotów (w Polsce istniały w tym czasie tylko dwa samoloty, które spełniały funkcję przewozową dla głowy państwa i wymagały remontu na terenie obcego państwa, więc należało uznać, że była to sytuacja szczególna). Ta część do­kumentacji powinna zawierać oceny bezpieczeństwa kontrahentów rosyjskich i polskich. Szczegółowo gromadzone dane o osobach zaangażowanych w kontrakt po stronie polskiej (zgodnie z ustawowymi zadaniami SKW i ABW) oraz po stronie rosyjskiej (zgodnie z ustawowymi zadaniami SWW i AW).

W dokumentacji powinny być wyodrębnione dwa główne zasoby informacji, jeden powinien dotyczyć tylko kwestii ekonomicznych (w tym przetargu), zabezpieczenia remontu na terenie zakładów remontowych i kontroli jakości jego wykonania. Drugi powinien zawierać wszelkie infor­macje dotyczące zagrożeń wywiadowczych i terrorystycznych, które mogły wiązać się z remontem samolotu. Ta część dokumentacji powinna być co jakiś czas poddawana analizie, pod kątem oceny zaangażowania rosyjskich służb specjalnych w działania operacyjne wokół kontraktu na remont i w czasie samego remontu. Dodatkowo powinny być utworzone podzbiory informacji pochodzących od osób, które pomagają kontrwywiadowi w zabezpieczeniu interesów ekonomicznych RP i przed zagrożeniem wywiadowczym (kontakty osobowe w polskich firmach, MON, MSZ).

¹¹ ZzaimyvymiuôoMjutawy zostały oftouoot w Dz. U.2. 200} r. Nr 90, pot. ®44, Nr 113, poz. [070, Nr1».poz. 118* i Ni1«,jjoł 1609, z 2004 r. Mi 10$, pot 1159, N; PI. pot 1800, Nr2Í7,poz. 2647 i Nr 273, po*. 2701 erzz z200«r. Nr 104, poz.70».^f' Zmiany fcluta jadaolitato wymiwwM^j ustawy uKbły ogłottant w Dz. U. X 200)r.Kr SO, poz. 717,12004 r. Nr 2JS, pas.2)90 i Ni 273, poz. 2703, z 2005r. Kr!«?,poz. 1414 i Nr 249, poz. 2104 n z200«r. Nr 45, poi31».

¹¹ Zmudy wynaUttwiąj ustawy znstaly ogtaizoM w Dz. U. Nr 122, poz. 840, z 1999 i. Kr«4,poz. 729 i Nr *3.««.9J1. z 2000 r. Nr4».soz.J4Í.Nr 93 i eoł 1027. Kr 1 li, »z.121«.z 2001 r. Nr

W świetle powyższych informacji, niezależnie od wniosków płynących z analiz napisanych przez polskie siużby między 16 stycznia 2009 r. (dekret prezydenta FR) a 10 kwietnia 2010 r., w służbach specjal­nych po katastrofie w Smoleńsku powinny powstać analizy, które ocenią dwie hipotezy główne^[53]:

Przepisy dekretu prezydenta Rosji z dnia 16 stycznia 2009 r. wykorzysta­no do sterowania przetargiem na remont polskich samolotów TU-154M

i zmanipulowania polskich czynników rządowych w celu wyelimi­nowania ofert konkurencyjnych dla firmy promowanej przez stronę rosyjską

Rosyjskie służby specjalne umożliwiły sobie dostęp do samolotu w czasie remontu. Podmioty zaangażowane w przetarg były inspirowane

i manipulowane przez rosyjskie służby specjalne. Celem działań było uzyskanie najkorzystniejszego dostępu (w warunkach w pełni kon­trolowanych) do polskiego samolotu rządowego.

W związku z tym, że w działaniach służb bloku wschodniego bardzo często dochodziło do wymieszania motywów wywiadowc­zych i przestępczych, analitycy powinni rozważyć także hipotezy skrzyżowane w odniesieniu do hipotez głównych:

Grupa biznesowa, chcąc popełnić przestępstwo polegające na ustawieniu przetargu, budowała osłonę pozorującą działania wywiadu.

Wywiad wojskowy FR realizował operację specjalną, w czasie której, dzięki maksymalizacji kwoty kontraktu, wybrane osoby (po stronie rosyjskiej i polskiej) uzyskały do­datkowe, nielegalne dochody.

Realizację przetargu na remont samolotu można także ocenić w następujący sposób:

1. Głównym błędem było niepodjęcie decyzji o zakupie nowych samolotów ze strefy ekonomiczno- technologicznej będącej poza wyłącznym zasięgiem operacyjnym przeciwnika (głównie Rosji i Chin). Podjęcie decyzji o remoncie samolotu powinno zostać ocenione jednoznacznie negatywnie przez polskie służby specjalne wobec braku możliwości skutecznego zabezpieczenia operacyjnego.

2.  Dalsze wydarzenia, wobec podjęcia decyzji o remoncie samolotów, były już tylko tragiczną koniecznością wynikającą z formuły decyzji strategicznej i Polska, wbrew pozorom, miała nikły wpływ na rzeczywisty ich przebieg.

3. W praktyce samoloty zostały skierowane do remontu w rosyjskich służbach specjalnych. W realiach rosyjskich nie miało znaczenia, czy remontu dokonywały firmy przykrycia rosyjskich służb specjal­nych; współpracujące z tymi służbami; obsadzone funkcjonariuszami lub współpracownikami tych służb, czy też - co najmniej prawdopodobne - doraźnie zadaniowane i kontrolowane przez służby.

4. Wydaje się niemożliwe aby polscy decydenci, w tym polskie służby specjalne, nie miały świadomości pkt.3.

5. Wobec takiego stanu rzeczy polskie służby specjalne powinny bezwzględnie podjąć szereg działań zmierzających do możliwego zminimalizowania zagrożeń ze strony przeciwnika:

Poprzez właściwe działania operacyjno-administracyjne nie dopuścić do wygrania przetargu przez

polskie firmy jednoznacznie powiązane z podmiotami rosyjskimi.

Sprofilować ofertę przetargową w taki sposób, aby promować firmy polskie, będące pod kontrolą polskich służb.

Bez względu na przebieg przetargu kontrolować zarówno operacyjnie, jak administracyjnie i ewen­tualnie procesowo jego przebieg.

Poprzez aktywa zagraniczne prowadzić działania operacyjno-lobbingowe na rzecz rosyjskich firm, którym powierzenie remontów byłoby tzw. „mniejszym złem”.

W trakcie trwania remontu oddelegować do Rosji polskich specjalistów w zakresie techniki lotnic­zej i techniki operacyjnej w liczbie gwarantującej możliwie optymalny i ciągły nadzór nad procesem organizacyjno-technicznym remontów. Odpowiednie zastrzeżenie powinno być zawarte w ofercie przetargowej i umowie.

AW i SWW niezależnie od ppkt. e) powinny podjąć lub kontynuować możliwe działania opera­cyjne zmierzające do uzyskania własnych źródeł informacji o ewentualnych nieprawidłowościach i zagrożeniach bezpieczeństwa w trakcie trwania remontu na terenie Rosji.

Po powrocie samolotów z remontów w Rosji poddać je sprawdzeniom pod kątem bezpieczeństwa (technicznego, elektronicznego, pirotechnicznego). Przekazać samoloty do sprawdzenia odpowiednim służbom NATO. Dokonać ponownej, szczegółowej kontroli samolotów po powrocie ze sprawdzeń w służbach NATO.

Ze względu na miejsce remontu i dalszego serwisowania samolotów, wobec braku możliwości uzyskania stuprocentowej pewności bezpieczeństwa operacyjno-technicznego, uznać samoloty za dożywotnio nie dające pewności zabezpieczenia informacji niejawnych (głównie w postaci głosowej). Ten punkt powinien być głównym powodem rezygnacji z opcji remontu na terenie przeciwnika, je­dynym logicznym rozwiązaniem był zakup nowych samolotów.

1.   Oceniając jedynie otrzymany dokument można stwierdzić, że z informacji w nim zawartych wynika, iż polski przetarg na remont samolotów został ustawiony przez stronę rosyjską. Świadczy to

o tragicznie wysokim stopniu zinfiltrowania polskich struktur wojskowych i bezpieczeństwa przez służby rosyjskie. Można bez przesady emocjonalnej stwierdzić, że część polskich decydentów mogła, co najgorsze, pełnić w tej sprawie rolę słabo zakamuflowanych marionetek rosyjskich.

2. Wobec braku wiarygodnych i potwierdzonych informacji trudno jednoznacznie stwierdzić, czy polskie służby specjalne odpowiednio zdiagnozowały charakter i poziom zagrożenia. Wydaje się, że w sensie strategicznym raczej nie. W wymiarze taktycznym być może zlokalizowano najbardziej transpar- entne zagrożenia, o czym mogą świadczyć pewne dymisje i zmiany w resorcie obrony narodowej legen- dowane zakończeniem prac komisji Millera. Brak jest natomiast informacji wskazujących na podjęcie działań kontrolnych i identyfikacyjnych a także procesowych (bo na tym etapie już tylko takie są możliwe, a nawet wskazane) wobec ewidentnych nieprawidłowości w procesie przetargowym ze strony polskiej i w działaniu służb. Wskazuje to na dalsze kontrolowanie przez stronę rosyjską tego procesu decyzyjnego, jak też określonych osób ze strony polskiej, odpowiedzialnych za te nieprawidłowości.

1.1    ROLA PROFESORA ADAMA ROTFELDA I AMBASADORA TOMASZ TUROWSKIEGO W POLITYCE WSCHODNIEJ RZĄDU D. TUSKA I ORGANIZACJI WIZYTY PREZYDENTA RP W KATYNIU

Koalicja rządowa PO-PSL zmieniła kierunek polityki zagranicznej, doszło do nowego otwarcia w stosunkach z Moskwą. Ważną rolę w polityce „resetu” z Moskwą odegrała Polsko-Rosyjska Grupa do Spraw Trudnych oraz jej polski współprzewodniczący, profesor Adam Daniel Rotfeld. Moskwa wykorzystywała prace Grupy do propagowania własnej wizji historii, kuł tury i polityki. Grupa do Spraw Trudnych odegrała również ważną rolę przed uroczystościami w kwietniu 2010 r., podobnie jak ambasador Tomasz Turowski, który zajmował się przygotowaniem oficjalnych wizyt polskich w Katyniu. Według dokumentów IPN dotyczących współpracy ze służbami specjalnymi PRL, Turowski w 1993 r. rozpoczął pracę w MSZ. W1998 r. rosyjska prasa umieściła go na liście polskich dyplomatów,którzy mieli prowadzić działalność wywiadowczą w Rosji. W lutym 2010 r. Turowski powrócił do MSZ. jednym z ostatnich jego zadań było przygotowanie wizyt w Katyniu.Turowski osobiście brał udział m.in. w pracach grupy przygotowawczej obu wizyt i był oskarżany o niewłaściwe wywiązywanie się z zadania zorganizowania wizyty Prezydenta Lecha Kaczyńskiego. Po 10 kwietnia Turowski upowszech­niał tezę, że z krwi ofiar zrodzą się dobre stosunki połsko-rosyjskie. Tomasz Turowski i Grupa do Spraw Trudnych dążyli do polityki „resetu”pomiędzy Polską i Rosją. Temu celowi podporządkowane były ich działania, a uroczystości w Katyniu miały stać się miejscem porozumienia się premierów obu państw na grobach polskich oficerów. Dlatego próbowano wyeliminować Prezydenta RP z udziału w tych uro­czystościach, nawet kosztem elementarnych wymogów bezpieczeństwa.

Liczne konflikty pomiędzy rządem Donalda Tuska a Prezydentem Lechem Kaczyńskim zostały wy­wołane z powodu zmiany kierunków polityki zagranicznej, również w relacjach z Rosją. Ważną rolę w polityce nowego otwarcia w stosunkach z Moskwą odegrała Polsko-Rosyjską Grupa do Spraw Trud­nych^[54]. Po utworzeniu koalicji PO-PSL doszło do zmiany składu Grupy i nadania jej nowego statusu^[55]. Na znaczenie tego gremium w stosunkach polsko-rosyjskich zwracał uwagę Minister Spraw Zagranicznych Radosław Sikorski^[56]. Również premier Tusk przywiązywał dużą wagę do działalności Grupy^[57]. Inicjatywy

Grupy były istotnym elementem „resetu” polityki wschodniej rządu Tuska.

Ze strony Rosji funkcje tę pełnił profesor Anatolij Torkunow, rektor Moskiewskiego Państwowego Instytutu Stosunków Międzynarodowych (MGI- MO MSZ FR), członek Rosyjskiej Akademii Nauk.

Ze strony Polski współprzewodniczącym był profesor Adam Daniel Rotfeld^[58]. Według doku­mentów1PN był on zarejestrowany jako kontakt operacyjny (czyli tajny współpracownik komu­nistycznego wywiadu); on sam zaprzeczał, że współpracował zSB^[59]. Prof.Rotfeld uchodził za głównego konstruktora polityki „resetu” z Krem­lem. Był też członkiem tzw. „grupy mędrców”, która opracowywała zmiany w strategii NATO^[60].

Do pierwszego spotkania nowych współprzewodniczących Grupy do Spraw Trud­nych doszło w lutym 2008 r. w Brukseli, gdzie ustalono zakres spraw oraz organizację spotkań.

Moskwa wykorzystywała prace Grupy do propa­gowania własnej wizji historii, kultury i polityki⁰.

8              Jeden z polskich komentatorów wskazywał: „Rosja, która odbudowuje swoje imperialne wpływy jest mistrzem w pro­wadzeniu polityki historycznej, służącej jej interesom. W tej wizji Katyń owszem był zbrodnią reżymu stalinowskiego. Reżymu, który nie ma nic wspólnego z obecną Rosją. Polityczna ocena zbrodni w Katyniu nie ma żadnych konsekwencji prawnych, ale pokazuje światu Rosjan od dobrej strony jako tych, którzy chcą wyjaśnić dawne zbrodnie do końca i rozliczyć się ze swoją przeszłością”. Zob.http://wpolityce.pl/artykuly/4018-rosja-jest-mistrzem-w-prowadzeniu-polityki-historycznej'sluzacej-jej- interesom-o-ksiazce-biale-plamy-czarne-plamy

stosunki polsko-rosyjskie. Rosjanie przedstawili 14 zagadnień, ich zdaniem zadrażniających wzajemne relacje. Większość spraw wypunk­towanych przez Rosjan i sposób ich ujęcia sugerował, że „w czasach Lenina i Stalina to nie Polacy byli ofiarami Sowietów, lecz Sow­ieci Polaków”^[62]. We wspólnym komunikacie Grupa stwierdziła, że do drażliwych kwestii we wspólnej historii, takich jak np. Katyń, trzeba podchodzić w sposób pozwalający stworzyć „trwały fundament partnerskich stosunków opartych na prawdzie i wzajemnym szacunku”^[63]. Rosyjski współprzewodniczący Grupy Anatolij

b. Wicemarszałek Sejmu RPStefan Niesiołowski

Torkunow w przeddzień spotkania w Katyniu premierów Polski i Rosji mówił: „Katyń niewątpliwie jest zagadnieniem wywołującym największy re­zonans polityczny i rozniecającym emocjonalny żar opinii publicznej, przede wszystkim w Polsce. Z drugiej strony - jakkolwiek cynicznie by to zabrzmiało - historycy nie uważają sprawy katyńskiej za skomplikowaną”^[64]. Faktem jest, że w wyniku prac Grupy doszło do diametralnej zmiany w nazywaniu zbrodni w Katyniu - przedstawiciele polskich władz z rządzącej koalicji wycofali się z określania tej zbrodni mianem ludobójstwa^[65].

Grupa do Spraw Trudnych odegrała ważną rolę przed uroczystościami w Katyniu. W wywiadzie dla „Wriemia Nowostiej” z 8 lutego 2010 r. prof’ Rotfeld poinformował, że 10 kwietnia 2010 r. odbędzie się w Smoleńsku posiedzenie Grupy. Jego zdaniem, przed Polakami i Rosjanami pojawiła się szansa wyjścia z cienia tragicznej historii, która przez dziesięciolecia obciążała wzajemne stosunki. Jednak po czterech dniach Informacyjna Agencja Radiowa podała, że Rotfeld powiedział Polskiemu Radiu, iż obchody odbędą się prawdopodobnie między 6 a 10 kwietnia^[66]. Kilka tygodni przed wizytą Donalda Tuska w Katyniu media poinformowały, że na miejscu ludobójstwa będą obecni przedstawiciele Grupy^[67]. Już po

r. Turowski został oskarżony przez IPN, ze złożył

podziękować członkom Grupy za ich pracę i pochwalić, że wykonała ona kawał dobrej roboty, by sprawa Katynia przestała dzie­lić Warszawę i Moskwę”. Zob.http://wyborcza.p1/l,76842,7738354,Putin_powie_________________________________Nasza_wina.html

18            W grudniu 2010 r. Biuro Lustracyjne IPN w Warszawie skierowało do Sądu Okręgowego w Warszawie wniosek o wszczęcie postępowania lustracyjnego w związku z powstałymi wątpliwościami co do zgodności z prawdą oświadczenia lu­stracyjnego złożonego przez Turowskiego. W październiku 2011 r. Sąd Okręgowy w Warszawie uznał Turowskiego za kłam­cę. Sąd Apelacyjny w Warszawie orzekł, że ten proces lustracyjny nie powinien mieć miejsca. Kasację do Sądu Najwyższego wniósł na wniosek IPN Prokurator Generalny. W ustnym uzasadnieniu Sąd Najwyższy uznał, że w procesie Turowskiego nie doszło do naruszenia przepisów, gdyż Sąd Apelacyjny „miał prawo uznać”, że Turowski działał w stanie wyższej konieczności: „Zdekonspirowanie wywiadowcy często pociąga poważne niebezpieczeństwo nie tylko dla tej osoby ale i interesów państwa w imieniu którego działa. (...) Nie może być tak, by realizacja pewnych obowiązków prowadziła z konieczności do efektów, które są absurdalne, niekorzystne z punktu widzenia społeczeństwa”. Sąd uznał, że spełnienie obowiązku ujawnienia swojej agentu- ralnej przeszłości „mogłoby wywołać szkody społeczne - ucierpiałby interes państwa i interes prywatny lustrowanego i innych osób z którymi się stykał”. Zob.http://niezalezna.pl/39629-lustrowany-ma-prawo-klamac-turowski-pod-specjalna-ochrona

19            Zob. m.in.: Cezary Gmyz, Rezygnacja szpiega, „Rzeczpospolita”, 5 stycznia 2011 r.; Zenon Baranowski, Turowski - Jakimiszyn - Smoleńsk, „Nasz Dziennik” z 20 grudnia 2010 r.; Zenon Baranowski, Turowski na „ty” z Komorowskim, „Nasz Dziennik” z 22 grudnia 2010 r.; Mariusz Majewski, Ślub z bezpieką, „Nasz Dziennik” z 24-26 grudnia 2010 r.; Anna Ambroziak, Jak Turowski przygotowywał wizytę, „Nasz Dziennik” z 11 marca 2011 r.

20            Pierwotnie wybranką Turowskiego była jego francuska uczennica, jednak ostatecznie poślubił Hiszpankę. Francuską narzeczoną Turowskiego miała być córka socjalistycznego premiera Francji Michela Rocarda. Wiele wskazuje na to, że ślub nie doszedł do skutku w wyniku interwencji francuskiego kontrwywiadu. Tezę tę potwierdził działacz opozycji i założyciel paryskie­go wydawnictwa „Editions Spotkania” Piotr Jegliński: „Po jego ślubie dostałem wiadomość, że widziano tam funkcjonariuszy bezpieki. Później słyszałem to jeszcze wielokrotnie”. Mariusz Majewski, Ślub z bezpieką, Nasz Dziennik z 24-26 grudnia 2010 r.

W 1993 r. Turowski rozpoczął pracę w MSZ^[70].

W 1996 r. wyjechał do ambasady w Moskwie, gdzie najpierw pełnił funkcję radcy, potem ministra pełnomocnego. W 1998 r. „Niezawi- simaja Gazieta” ujawniła listę polskich dyp­lomatów, którzy mieli prowadzić działalność wywiadowczą w Rosji. W tym kontekście wymieniony był również Turowski^[71]. W 2001 r.

Turowski został ambasadorem na Kubie^[72]. Po powrocie latem 2005 roku z placówki na Kubie dalej pracował w MSZ^[73]. Po objęciu funkcji szefa MSZ przez Radosława Sikorskiego szybko StałMinister Spraw Zagranicznych Radosław Sikorski

się jedną z zaufanych osób w resorcie i miał zasadniczy wpływ na proces zbliżenia polsko-rosyjskiego^[74]. Jednym z ostatnich zadań Turowskiego było przygotowanie wizyt w Katyniu.

W trakcie trwania procesu lustracyjnego pojawiały się informacje, że Turowski mógł pracować dla służb wywiadowczych III RP^2f\ Potwierdzenie się tych informacji oznaczałoby, że Turowski zajmował się organizacją wizyt w Katyniu w dwóch rolach - po pierwsze, oficjalnie jako akredytowany dyplo­mata i po drugie, jako oficer służb specjalnych pod przykryciem pracownika ambasady. W tym drugim przypadku trudno mówić o możliwości pracy nieoficjalnej, skoro już w 1998 r. Rosjanie publicznie wskazywali, że Turowski współpracuje z polskim wywiadem^[75]. Dlatego pozostaje trzecia ewentualność - mógł być to póloficjalny kanał konsultacyjno-informacyjnym pomiędzy służbami Moskwy i Warsza­wy. W przeszłości oba państwa wykorzystywały już takie rozwiązanie^[76]. Gdyby ta diagnoza okazała