Prekursor Konfucjusza

Zhou Gong (周公), na własnej skórze przekonał się jak krucha jest nowa dynastia Zhou. Niewiele brakowało, aby starania antenatów, dziadka − Tai Zhou (Zhou Tai Wang, 周太王) i ojca − Wen Zhou (周文王), a także zmarłego brata Wu (周武王) poszły na marne. Ludzka zazdrość, wizja doraźnych profitów i chciwość miały szansę wygrać z rozsądkiem i możliwością rozwoju przyszłego silnego państwa.

Zhou Gong (周公), Książę Zhou, imię własne Ji Dan (姬旦), będąc regentem nieletniego syna króla Wu, musiał się zmierzyć z buntem własnych braci Guan Shu, Shu Du Cai i Huo Shu (będących strażnikami ziem pozostawionych Shang’om celem utrzymania ciągłości kultu przodków) oraz syna pokonanego ostatniego króla dynastii Shang, Wu Geng (武庚).

Książę Zhou, po przekazaniu władzy młodemu królowi Cheng, nie czując się jeszcze starym, a mając w genach zdolności ojca króla Wen do nauk filozoficznych, poświęcił się im. Z czasem okazał się nie tylko zdolnym i lojalnym rządzącym w imieniu małoletniego Cheng, lecz odpowiednią osobą do stworzenia politycznego impulsu celem promowania humanitaryzmu, cnoty i konsolidacji nowopowstałej dynastii. Wykorzystując zdobytą wiedzę starał się uświadamiać ludziom, że ważniejsze są zalety a nie wady, starając się używać kary tylko w ostateczności.

Przypisuje się mu bardzo duży wkład w kulturę chińską. Aby ugruntować pozycję króla wprowadził obrzędy i muzykę. Jest uważany za twórcę Yijing − Księgę Przemian oraz Shijing − Księgę Pieśni, Zhou Li − Rytuały Zhou oraz Yayue – Klasycznej Muzyki. Opracowane kompleksowo obrzędy zawierały szczegółowe wymagania dotyczące zwyczajów i prawideł, począwszy od polityki państwowej do codziennego indywidualnego zachowania.

Rytuały stały się w życiu społeczeństwa instytucją prawną. Nie istniał żaden kodeks prawny, w zamian za to rytuały oraz spuścizna po postępowaniach antenatów tworzyły wykładnię zachowania ludzi ze wszystkich klas społecznych.

Jednym z nich był patriarchalny system utrzymania rządów dziedzicznej szlachty (co przeniosło się na niższe klasy społeczne) w tym, że najstarszy syn małżonki dziedziczyłby tron (schedę, majątek), podczas gdy pozostali synowie małżonki, konkubin i kochanek będą tylko mogli otrzymać tytuły. Kolejną instytucją był system protofeudalnych nominacji i podziału ziemi pomiędzy członków rodziny królewskiej. Jeszcze inny był system rytuałów-uroczystości i procedur stosowanych podczas ważnych okoliczności państwowych. Obrzędy znalazły zastosowanie w życiu codziennym, uroczystościach rodzinnych jak ślub czy pogrzeb, kulcie przodków, a nawet spotkaniu równym z równym, czy przełożonym. W późniejszym czasie uczeni konfucjańscy zebrali te teksty i opracowali specjalna księgę Zhou Li (周礼, Rytuały Zhou), wcześniej znane jako Zhou Guan (周官, Funkcjonariusze Zhou), którą przypisuje się Liu Xin (I w. p.n.e.).

Książę Zhou był znany z synowskiej pobożności (szacunku dla swoich rodziców i przodków) i życzliwości. Cnoty te uzewnętrzniały się już od najmłodszych lat. Był jednym z najbardziej utalentowanych braci, a ponadto od dzieciństwa wyróżniał się dyscypliną i pracowitością.

Przez ponad 2000 lat podstawowe wartości stosowane przez księcia Zhou służyły jako normy moralne zachowania się Chińczyków. Należą do nich: życzliwość (仁, rén), prawość (義, yi), przyzwoitość (禮, li), mądrość (智, zhi) i wierność (信, xin).

Obrzędy Zhou przekazywano z pokolenia na pokolenie i do dziś są traktowane jako skarb kultury narodowej. Obrzędy związane z małżeństwem czy śmiercią są dziś dla wszystkich Chińczyków bardzo ważne.

Stosowane przez księcia zasady zostały wysoko ocenione przez późniejszych kolejnych władców, a traktowanie podwładnych, gdzie praca na rzecz kraju była ważniejsza od czasu przeznaczonego na przyjemności oraz zatrudnianie kompetentnych i utalentowanych osób, był uważany za wzór dla kolejnych urzędników.

Książę Zhou wierzył, że Niebiosa obdarzają boskim prawem do rządzenia tych, którzy są moralnie godni takiego zaufania. Dlatego został uznany za twórcę doktryny Mandatu Nieba (Tianming 天命), która przeciwstawiała się propagandzie, że władcy dynastii Shang są potomkami boga Shangdi (上帝, Najwyższego Przodka), i dlatego należy im zwrócić władzę. Według tej doktryny niesprawiedliwość i dekadencja ostatnich władców Shang miała tak obrazić Niebo, że ono swoim autorytetem i władztwem najwyższym, chcąc przywrócić porządek na Ziemi, niechętnie musiało dynastię Shang zastąpić dynastią Zhou.

Promował gospodarkę rolną na dziewięciu kwadratach pola-studni, w ramach czego kraj został wprowadzony do zbiorowego planowania.

Aby praktycznie móc rządzić tak dużym terenem, książę Zhou rozbudował i skodyfikował system przyznawania tytułów dla lojalnych klanów, a nawet utworzył „święte” miasto Chengzhou około 1038 r. p.n.e., uznane jako środek Chin. To tam zostało przeniesionych dziewięć rytualnych trójnogich kotłów (九鼎 , Jǐu Dǐng), symboli panowania i administrowania domeną chińską.

Uważa się, że Ji Dan oprócz polityką, rytuałami i muzyką, interesował się astronomią, stając się ekspertem kalendarza. Utworzył obserwatorium astronomiczne w Yangcheng (dzisiejsze Gaocheng w Dengfeng prowincji Henan), gdzie zaobserwowano i określono cztery terminy słoneczne: przesilenie zimowe, początek wiosny, przesilenie letnie i początek jesieni. Obserwatorium jest najwcześniejszym, najlepiej zachowanym astronomicznym reliktem w Chinach.

Książę Zhou po śmierci został pochowany w Zongzhou Bi, choć pragnął we wschodniej stolicy. Jego potomkowie odziedziczyli lenno Zhou (obecnie północno-wschodnie Qichan Shaanxi), natomiast młodsi lenno Lu, rodzinne państwo Kongzi (孔子 Konfucjusza). Książę Zhou był jednym z najbardziej podziwianych starożytnych mędrców przez Konfucjusza, a później czczony przez konfucjanistów, nie tylko jako przodek książęcego rodu Lu, ale również jako wynalazca rytuałów państwowych i etykiety. Shangshu dazhuan (尚書大傳 Komentarze do Księgi Dokumentów) opisują wszystkie sukcesy księcia Zhou.

Cesarzowa Wu Zetian nazwała go honorowym i cnotliwym królem (Baode Wang). Późniejsi historycy konfucjańscy, uznali królów Wen, Wu oraz Księcia Zhou za wzory wielkiej cnoty i mądrości.