12 kwietnia 1930 r. Polska Agencja Telegraficzna podała informację o zatrzymaniu dzień wcześniej przybyłej ze Stanów Zjednoczonych komunistki Klary Mercel. Wśród należących do niej dokumentów znajdowała się legitymacja Komunistycznej Partii Stanów Zjednoczonych, ponadto wycinki z gazet amerykańskich oraz teksty odezw. Komunistka została zatrzymana niedługo po przyjeździe do Warszawy. Wpadła w ręce policji śledczej przy okazji obserwacji komunisty o nazwisku Mandel - studenta, sekretarza związku krawców zdominowanego przez komunistów. Śledzony przez policję Mandel pojawił się 11 kwietnia na ulicy Świętojańskiej, gdzie dłuższą chwilę spacerował "jakby czekając na kogoś", po pewnym czasie nadjechała taksówka, z której jak się okaże wysiadła komunistka. Według ustaleń policji została zatrzymana tuż po przyjeździe z Dworca Głównego. Mandel miał skontaktować ją z delegatką sekcji kobiet Kominternu opisaną jako Marja Kowalska.
Ten sam komunikat PAT informował również o zatrzymaniu Abrama Gotliba [ew. Gotlieba], u którego znaleziono matryce odezw w języku ukraińskim, szyfry i rachunki na kwotę 8 tysięcy dolarów wydanych na agitację komunistyczną w Polsce. Gotlieb [ew. Gotlib] pełnił funkcję łącznika pomiędzy partią komunistyczną "ukraińską" i "polską".
Informacja o aresztowaniu obywatelki USA pojawiła się również w depeszy Associated Press, według tego komunikatu Mercel twierdziła iż pochodzi z Chicago. Kilka dni później - 16 kwietnia ujawniono, iż zatrzymana faktycznie nazywa się Geraldine Clara Melter i jest komunistką z Nowego Jorku.
"WARSAW, April 16. Geraldine Clara Melter, New York Communist arrested a few days ago, whose name was first reported as Clara Mercel, has been ordered to leave Poland..."
W jej paszporcie znajdowały się poza wizą polską, także niemiecka i fińska. Melter, jako cel podróży podawała odwiedziny krewnych.
"Policja polityczna zakończyła wczoraj dochodzenie przeciwko aresztowanej przed kilku dniami w Warszawie komunistce Klarze Mercel [Geraldine Clara Melter], przybyłej do stolicy ze Stanów Zjednoczonych.
Ponieważ znalezione przy aresztowanej materjały obciążające nie dają podstaw do wytoczenia jej procesu o działalność antypaństwową - policja polityczna odstawiła wczoraj Klarę Mecel [Geraldine Clara Melter] do granicy, skąd komunistka zostanie odesłana do Stanów Zjednoczonych".
Informacja o nakazie opuszczenia terytorium Polski pojawiła się także w depeszach prasy zagranicznej.
***
Stały dodatek:
KPRP była od marca 1919 r. sekcją Kominternu na terenie II Rzeczypospolitej. Jej celem strategicznym była rewolucja socjalna, która wiązała się w ujęciu KPRP/KPP z likwidacją państwa polskiego i wcieleniem jego terenów do Związku Sowieckiego jako republiki sowieckiej (przy rewizji granic nowo powstałej republiki na rzecz sąsiadów). Z uwagi na cele statutowe, zarządzanie z ośrodka poza granicami Rzeczypospolitej (Komitet Wykonawczy Kominternu jako organ nadrzędny KPRP - sekcji Kominternu) i udział działaczy KPRP w wojnie polsko-bolszewickiej po stronie Rosji Sowieckiej przeciwko Polsce, a także poparcie KPRP jako partii dla ZSRS w czasie wojny, działalność KPRP (a później KPP) została uznana za antypaństwową. Była ona nielegalna na terenie Rzeczypospolitej od marca 1919 (tolerowana do lipca 1920) do rozwiązania KPP przez Komintern w 1938.
***
W najnowszym, 30-tym numerze pisma historycznego Glaukopis, obok szeregu innych ciekawych, znaleźć można artykuły i oficjalne dokumenty dotyczące ruchu komunistycznego w II RP:
-"Raporty wysłane przez Johna B. Stetsona Jr. ambasadora USA w Polsce, do Sekretarza Stanu USA, dotyczące działalności ugrupowań komunistycznych w Polsce w latach 20 XX w."
-"Sprawozdanie z ruchu komunistycznego za rok 1937" (poprzedzony wstępem raport MSW, Referatu ruchu komunistycznego Wydziału Bezpieczeństwa z lipca 1938 r.)
-"Komuniści w latach 30-tych - Agenci i użyteczni idioci."
http://glaukopis.pl/pdf/30/spis_30pl.pdf
