W Wojskowym Biurze Historycznym (dawniej Centralne Archiwum Wojskowe).
Dyrektor WBH, profesor Sławomir Cenckiewicz - po stwierdzeniu, że chaos, który zastał w archiwach wojskowych, a głównie w Centralnym Archiwum Wojskowym, uważa za zamierzony (brak paginacji stron, brak zszycia stron w teczkach - co umożliwiało dekompletowanie materiałów):
"...Proszę sobie wyobrazić, że ja zupełnie przypadkiem, odkryłem fenomenalny zbiór, kilkudziesięciu lub kilkunastu tysięcy, nie wiem dokładnie ile - fiszek. Kartotekę żołnierzy Armii Czerwonej oddelegowanych do służby w "Ludowym Wojsku Polskim". To jest zbiór bezcenny, bo mamy wgląd w dokumentację, żołnierzy oddelegowanych od roku 1943 do służby w LWP, do tworzenia w ogóle zrębów, podstaw, sił zbrojnych państwa komunistycznego. To jest zbiór, który był do tej pory poza świadomością historyków. I teraz my to próbujemy uporządkować i zeskanować. To jest obszerny zbiór, jak się otwiera szufladę, to trudno wyjąć dużej wielkości fiszkę. To jest zbiór zupełnie fenomenalny, jak się wydaje, podstawowy do badań nad LWP, ale być może szerzej, nad penetracją wojska. Przyczynek do tego, na ile wojsko było pasem transmisyjnym wpływów sowieckich w Polsce. Ważniejszym niż, jak mi się wydaje, służba bezpieczeństwa, czy cały pion służb cywilnych.
- Czy na tej podstawie, na podstawie tych dokumentów, o których Pan profesor mówi, można pójść 3 kroki do przodu, znaleźć rodziny tych osób i sprawdzić czy również te osoby miały związki z radzieckim bądź rosyjskim już wywiadem, i czy osoby te miały wpływ na pewne decyzje, zdarzenia, które w miały miejsce naszym kraju?
- Odpowiem tak: W każdym normalnie, profesjonalnie funkcjonującym państwie, z profesjonalnymi tajnymi służbami, ale też oczywiście historykami analitykami przeszłości i teraźniejszości, w każdym tego typu państwie ta sprawa znalazłaby się wśród pierwszorzędnych obszarów badawczych i analiz. Kwestia oddelegowanych do służby w granicach obecnej Polski, od roku 1943 r., jak się wydaje - praktycznie do końca, bo nikt tego nigdy nie przeanalizował.
Największą tajemnicą tej historii, o którą Pan pyta, nie jest przecież to, że my nie wiedzieliśmy, że kilkanaście tysięcy oficerów zostało oddelegowanych do pracy w Polsce. Największą tajemnicą jest to, którzy z nich, nie otrzymali rozkazu, na przykład po roku 1956 i później, powrotu do Związku Sowieckiego. I ta analiza, o której zacząłem mówić, powinna dotyczyć tego, na ile takie osoby, czy jaka jest skala osób, które zostały w Polsce, na ile zapuściły korzenie, w postaci założenia rodzin, sposobu i pomysłu funcjonowania w PRL i postpeerelu. A to, że jest to naturalna baza - jak mówili Rosjanie i w służbach się mówi - werbowniczo-typownicza dla służb sowieckich, a po roku '89 - rosyjskich, to jest banalne stwierdzenie. To jest oczywiście naturalne.
- A czy możemy w takim razie mówić o jakimś konkrecie, czy podczas badań, które Pan prowadził były takie przypadki, że ten ślad radziecki istniał, ale brakowało tego ostatniego ogniwa, którym mogą być te dokumenty, o których Pan profesor teraz wspominał?
- Stawia mnie Pan w bardzo trudnej sytuacji. Nie chciałbym w programie publicystycznym rzucać nazwiskami, ale chciałbym zwrócić uwagę na jedną kwestię. Jeśli tacy ludzie są pośród nas, a wiadomo, że są, tylko nie wiemy jaka to jest skala. Ale jest jeszcze inny problem, to jest kwestia żołnierzy, dyplomatów, którzy przywieźli z kursów operacyno-strategicznych, czy studiów, sowieckie żony, o których wiadomo, że te rodziny utrzymują kontakty z rodzinami tych żon, dzisiaj w Federacji Rosyjskiej. Bardzo dużo tych ludzi pracuje w obszarze, że tak powiem administracji państwowej. To musi zostać poddane analizie kontrwywiadowczej.
- Kto ma to zrobić Służba Kontrwywiadu Wojskowego?
- I Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego. To są bardzo często ludzie certyfikowani na dostęp do informacji niejawnych.(...)
***
całość:
