Artur Górski Artur Górski
1000
BLOG

Czy Polsce potrzebna jest dewiza?

Artur Górski Artur Górski Polityka Obserwuj notkę 19
Co to jest dewiza państwowa? Dewiza to obok godła, barw (flagi) i hymnu element tożsamości narodu i odrębności państwa. Jest to godło pisane, wyrażone w zawołaniu, krótkiej sentencji, czasem w zdaniu lub ciągu pojęć, definiujące cechy charakterystyczne dla państwa lub zasady (wartości) najważniejsze dla narodu (symbol narodowy). Niekiedy dewiza przyjmuje formę deklaracji (przeważnie religijnej) lub oświadczenia (o charakterze patriotycznym).

Dewiza jest zazwyczaj pisana w języku narodowym, niekiedy zapisana po łacinie, rzadziej w języku innego narodu, co przeważnie wynika z zaszłości historycznych. Umieszcza się ją często na lub przy godle państwa. W monarchii czasem państwo przyjmuje dewizę od dynastii panującej lub motto aktualnie panującego monarchy. Dewizę, aby miała oficjalny charakter, często wpisuje się do konstytucji państwa lub innego aktu prawnego rangi konstytucyjnej. Podlega ochronie prawnej. Używana jest przez państwa na wszystkich kontynentach. W Europie większość państw posiada oficjalną dewizę.

Jak wiadomo, Polska nie ma swojej dewizy, nie znajdziemy jej w Konstytucji RP. Do dewizy Rzeczypospolitej Polskiej pretenduje z tradycji staropolska dewiza: "Bóg, Honor, Ojczyzna". Kanon tej maksymy ukształtował się w Polsce historycznie przez utożsamianie państwowości i integralności granic państwa z wiarą w Boga. Bowiem już od pierwszych wieków istnienia naszego państwa sytuacje zagrożenia powodowały konieczność zamanifestowania swojego przywiązania do ziemi ojczystej i wiary przodków. Potrzeba częstej weryfikacji wśród Polaków postaw patriotycznych spowodowała ukształtowanie pojęcia honoru jako swoistej postawy moralnej, kulturowo powiązanej z takimi pojęciami jak: uczciwość, bohaterstwo, wierność, poświęcenie.

Pojęcia "Bóg, Honor, Ojczyzna" są słusznie kojarzone z polską armią. Zostały wprowadzone po raz pierwszy na sztandary oddziałów Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie dekretem Prezydenta Rzeczypospolitej z 15 października 1943 r. Aktualnie jest to oficjalna dewiza Wojska Polskiego, przyjęta ustawą z dnia 19 lutego 1993 r. o znakach Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 1993 r. Nr 34, poz. 154 ze zm.), stanowiąca idealistyczne ujęcie wierności państwu. Dominujący kanon interpretacji dewizy, to "Ojczyźnie wszystko, prócz miłości Boga najwyższego i Honoru". Dewiza ta, kiedyś chętnie grawerowana na zbrojach i szablach, obecnie jest powszechnie umieszczana (wyszywana) na sztandarach wojskowych (występuje na środkowym polu, na odwrocie orła, godła Polski). Ponadto bywa na sztandarach harcerskich i innych organizacji społecznych (np. Związku Sybiraków),  jako wyraz szacunku dla tych pojęć i zarazem przejaw identyfikacji z nimi.

Pojęcia te jako swoisty kod polskiego patriotyzmu już obecnie są uznawane za nieoficjalną dewizę Polski. Nie ma wątpliwości, że ich prawne, konstytucyjne umocowanie przyczyni się do umocnienia polskości i spełni oczekiwania wielu Polaków, także młodych, którzy już dziś śpiewają w piosenkach: "Bóg, Honor, Ojczyzna, To się tutaj ceni, Przez całe tysiąc lat, zawsze niezwyciężeni" (zespół Evident); "Bóg jest wodzem, Honor naszym celem, Za Ojczyznę krwi oddamy wiele" (zespół Husaria).

Dlatego uważam, że pojęcia "Bóg, Honor, Ojczyzna" powinny zostać wpisane do polskiej ustawy zasadniczej jako oficjalna dewiza Polski. Należy ją tam umieścić obok wizerunku orła białego, barw białoczerwonych i hymnu - Mazurka Dąbrowskiego jako kolejny, ponadczasowy atrybyt Rzeczypospolitej Polskiej i element tożsamości naszego narodu.

Czy podobnie jesteście zdania, że to "hasło naszych ojców, ludzi, którzy nie pogodzili się z niewolą" powinno zostać oficjalną dewizą Polski?

 

 *   *   *

Oto dewizy państw w Europie:

Albania: "Ty, Albanio, daj mi honor, zrób ze mnie Albańczyka"

Andora: "Jedność wzmacnia" (oryginał pisany po łacinie)

Belgia: "W jedności siła" (dewiza ustanowiona po rewolucji 1830 r., oryginał pisany w językach: niderlandzkim, francuskim i niemieckim)

Bułgaria: "W jedności siła" (dewiza przyjęta w 1997 r.)

Czechy: "Prawda zwycięża" 

Dania: "Boża pomoc, miłość Narodu, siła Danii" (dewiza królewska, motto przyjęte przez królową Małgorzatę II w 1972 r., wraz z objęciem tronu) 

Francja: "Wolność, Równość, Braterstwo" (dewiza wywodzi się od rewolucyjnego hasła sformułowanego 30 czerwca 1793 r.: "Wolność, Równość, Braterstwo, albo Śmierć")

Grecja: "Wolność albo śmierć" 

Hiszpania: "Wciąż dalej" (dewiza obowiązuje od 1977 r., oryginał pisany po łacinie)

Holandia: "Będę bronił (podtrzymywał)" (dewiza pochodzi z 1550 r., gdy Holandia należała jeszcze do Hiszpanii, oryginał pisany w języku francuskim)

Litwa: "Jedność niech kwitnie"

Luksemburg: "Chcemy pozostać tym, czym jesteśmy"

Łotwa: "Dla Ojczyzny i Wolności"

Monako: "Z pomocą Boga" (oryginał pisany po łacinie)

Niemcy: "Jedność i Prawo i Wolność" (słowa pierwszego wersu trzeciej zwrotki Hymnu Niemiec)

Norwegia: "Zgodni i wierni aż do upadku Dovrefjell" (dewiza państwa od 1814 r., Dovre faller - nazwa góry)

San Marino: "Wolność" (oryginał pisany po łacinie)

Serbia: "Tylko jedność uchowa Serbów"

Słowacja: "Niech góry przynoszą ludziom pokój"

Szkocja: "Bóg mnie obroni" (Podawana jest też druga dewiza królewskiego rodu Stuartów: "Nikt nie zadziera ze mną bezkarnie", oryginał pisany po łacinie)

Szwajcaria: "Jeden za wszystkich, wszyscy za jednego" (oryginał pisany po łacinie)

Szwecja: "Dla Szwecji z duchem czasu" (dewiza królewska, motto przyjęte przez króla Karola XVI Gustawa w 1973 r., wraz z objęciem tronu)

Turcja: "Pokój w Ojczyźnie, Pokój na Świecie" (Autorem dewizy jest Mustafa Kemal Atatürk, pierwszy prezydent Republiki Tureckiej)

Wielka Brytania: "Bóg i moje prawo" (dewiza królewska od XV w., etymologicznie wywodzi się od zawołania króla Ryszarda Lwie Serce, oryginał pisany w języku francuskim) Dewizą Unii Europejskiej są słowa: "Zjednoczeni w różnorodności" (dewiza ogłoszona na sesji Parlamentu Europejskiego 4 maja 2000 r., oryginał pisany po łacinie).

Na innych kontynentach także państwa mają dewizę. Przykładowo. W Ameryce Północnej w Kanadzie: "Od morza do morza" (oryginał pisany po łacinie), w Stanach Zjednoczonych Ameryki: "Ufamy Bogu". W Ameryce Południowej w Brazylii: "Ład i postęp" (oryginał pisany w języku portugalskim), w Argentynie: "W zjednoczeniu i wolności" (oryginał pisany w języku hiszpańskim). W Afryce w Nigerii: "Pokój i jedność, siła i postęp" (oryginał pisany w języku angielskim), w Algierii: "Z ludu i dla ludu". W Azji w Japonii: "Pokój i Postęp" (dewiza cesarska, motto przyjęte przez cesarza Akihito w 1989 r., wraz z objęciem tronu), w Indiach: "Tylko prawda zwycięża". Na Bliskim Wschodzie w Iranie: "Niepodległość, Wolność, Republika Islamska", w Iraku: "Bóg jest największy". W dewizach państwowych często pojawiają się takie pojęcia jak: ojczyzna, wolność, Bóg, jedność, prawo, pokój, zgoda, wierność, siła, honor, prawda i postęp. Sentencje opisujące specyfikę narodów to np: "Chcemy pozostać tym, czym jesteśmy" (Luksemburg), "Jeden za wszystkich, wszyscy za jednego" (Szwajcaria), "Nikt nie zadziera ze mną bezkarnie" (Szkocja). Dewizy o pochodzeniu rewolucyjnym i walki o niepodległość to np.: "Wolność, Równość, Braterstwo" (Francja), "Wolność albo śmierć" (Grecja), "W jedności siła" (Belgia).

Powszechność dewiz państwowych świadczy o tym, że są cenione jako dodatkowy element spajający państwo i jednoczący naród, postrzegane jako wartościowy element edukacji patriotycznej i ideowa wizytówka dla innych narodów. Czy Polacy będą potrafili właściwie cenić "odwieczną dewizę" Polski?

 

 

dr Artur Górski
Poseł na Sejm RP 

Nowości od blogera

Komentarze

Inne tematy w dziale Polityka